Yang berhak disembah hanya Allah SWT semata, dan ibadah digunakan atas dua hal;
1. Pertama: menyembah, yaitu merendahkan diri kepada Allah SWT dengan melakukan segala perintah-Nya dan menjauhi segala larangan-Nya karena rasa cinta dan mengagungkan-Nya.
2. Kedua: Yang disembah dengannya, yaitu meliputi segala sesuatu yang dicintai dan diridhahi oleh Allah SWT berupa perkataan dan perbuatan, yang nampak dan tersembunyi seperti, doa, zikir, shalat, cinta, dan yang semisalnya. Maka melakukan shalat misalnya adalah merupakan ibadah kepada Allah SWT. Maka kita hanya menyembah Allah SWT semata dengan merendahkan diri kepada-Nya, karena cinta dan mengagungkan-Nya, dan kita tidak menyembahnya kecuali dengan cara yang telah disyari'atkan-Nya.
Hikmah Dari Penciptaan Jin dan Manusia.
Allah SWT tidak menciptakan jin dan manusia sebagai suatu yang sia-sia dan tidak berguna. Dia juga tidak menciptakan mereka untuk makan, minum, senda gurau dan bermain serta tertawa.
Dia menciptakan mereka tidak lain adalah untuk suatu perkara yang besar, untuk menyembah Allah SWT, mengesakan, mengagungkan, membesarkan, dan mentaati-Nya, dengan melakukan segala perintah-Nya dan menjauhi segala larangan-Nya, berhenti pada batas-batas-Nya (dengan tidak melanggar larangan-Nya) dan meninggalkan ibadah kepada selain-Nya. Sebagaimana firman-Nya SWT:
Dan Aku tidak menciptakan jin dan manusia melainkan supaya mereka menyembah-Ku. (QS. Az-Zariyat :56)
Jalan Ubudiyah (beribadah)
Ibadah kepada Allah SWT dibangun di atas dua pondasi yang besar yaitu: cinta yang sempurna kepada Allah SWT dan ketundukan yang sempurna pada-Nya.
Dan keduanya juga dibangun di atas dua dasar yang besar, yaitu:
1- Merasa diawasi oleh Allah SWT, dan mengingat nikmat, karunia, kebaikan, dan rahmat-Nya yang mengharuskan kita mencintai-Nya,
2- Mengoreksi cacat dalam diri dan perbuatan yang menyebabkan kehinaan dan ketundukan yang sempurna kepada Allah SWT.
Pintu terdekat yang memasukkan hamba kepada Rabb-nya adalah pintu iftiqar (menghinakan diri) kepada Rabb-nya. Maka, dia tidak melihat dirinya kecuali seorang yang merugi, dan dia tidak melihat adanya kondisi, kedudukan, dan sebab pada dirinya yang dia bergantung padanya, tidak pula ada perantara yang bisa membantunya. Akan tetapi dia merasa sangat membutuhkan kepada Rabb-Nya SWT, dan jika dia meninggalkan hal tersebut diri darinya niscara dia rugi dan binasa. Firman Allah SWT:
Dan apa saja nikmat yang ada pada kamu, maka dari Allah-lah (datangnya), dan bila kamu ditimpa oleh kemudharatan, maka hanya kepada-Nya-lah kamu meminta pertolongan. Kemudian apabila Dia telah menghilangkan kemudharatan itu daripada kamu, tiba-tiba sebahagian daripada kamu mempersekutukan Rabbnya dengan (yang lain), biarlah mereka mengingkari nikmat yang telah Kami berikan kepada mereka; maka bersenang-senaglah kamu. Kelak kamu akan mengetahui (akibatnya). (QS. An-Nahl :53-55)
Manusia Yang Paling Sempurna Ibdahnya
Orang yang paling sempurna dalm beribadah kepada Allah adalah para Nabi dan Rasul, karena mereka adalah orang yang paling tahu tentang Allah dan yang paling mengagungkan-Nya dibanding selain mereka, lalu Alah tambahkan kemuliaan mereka dengan menjadikannya sebagai rasul yang diutus kepada manusia, sehingga mereka memperoleh kemuliaan risalah dan kemulian khusus dalam beribadah.
Kemudian setelah mereka adalah para siddiqin yang sempurna dalam beriman kepada Allah dan para utusan-Nya serta istiqamah diatasnya, kemudian para syuhada dan orang-orang yang shaleh. Sebagaimana firman-Nya:
Dan barangsiapa yang mentaati Allah dan Rasul(Nya), mereka itu akan bersama-sama dengan orang-orang yang dianugerahi nikmat oleh Allah, yaitu: Nabi-nabi, para shiddiiqiin orang-orang yang mati syahid, dan orang-orang saleh. Dan mereka itulah teman yang sebaik-baiknya.(QS. An-Nisa :69)
Hak Allah SWT Terhadap Hamba:
Hak Allah SWT terhadap penduduk langit dan bumi adalah agar mereka menyembah-Nya dan tidak menyekutukan-Nya dengan sesuatupun, dengan cara ditaati maka tidak didurhakai, diingat maka tidak dilupakan, disyukuri maka tidak dikufuri. Maka siapakah yang tidak muncul darinya sesuatu yang menyelisihi apa yang dia diciptakan dengannya, baik karena lemah, bodoh, atau karena berlebihan dan karena kekurangan (dalam menjalankan perintah atau meninggalkan larangan).
Oleh karena itu seandainya Allah SWT mau menyiksa penduduk langit dan bumi, niscaya Dia menyiksanya dan Dia tidak berbuat zalim kepada mereka, dan jika Dia memberikan rahmat-Nya niscaya rahmat-Nya lebih baik daripada amal perbuatan mereka sendiri.
Dari Mu'azd bin Jabal r.a, ia berkata, "Saya membonceng Nabi SAW di atas keledai yang dinamakan 'afir, lalu 'Beliau SAW bersabda, 'Wahai Mu'adz, tahukah kamu apa hak Allah SWT terhadap hamba dan apa hak hamba kepada Allah SWT? Saya menjawab. 'Allah dan Rasul-Nya yang lebih mengetahui.' Beliau bersabda,: 'Sesungguhnya hak Allah SWT terhadap hamba adalah bahwa mereka menyembah Allah SWT dan tidak menyekutukan-Nya dengan sesuatupun. Dan hak hamba terhadap Allah SWT adalah bahwa Dia SWT tidak akan menyiksa orang yang tidak menyekutukan-Nya dengan sesuatupun. Saya bertanya, 'Wahai Rasulullah, bolehlah saya memberitahukan kepada manusia?' Beliau menjawab, 'Jangan engkau beritakan kepada mereka, maka mereka menjadi enggan beramal (Muttafaqun 'alaih).
Kesempurnaan Ubudiyah
1. Setiap hamba berbolak-balik di antara tiga perkara: (Pertama) nikmat-nikmat Allah SWT yang datang silih berganti kepadanya, maka kewajibannya adalah memuji dan bersyukur. (Kedua) Dosa yang dikerjakannya, maka kewajibannya adalah meminta ampun darinya. Dan (ketiga) bala bencana yang ditimpakan Allah SWT kepadanya, maka kewajibannya adalah sabar. Barangsiapa yang melaksanakan tiga kewajiban ini, niscaya ia beruntung di dunia dan di akhirat.
2. Allah SWT menguji hamba-Nya untuk menguji kesabaran dan ubudiyah mereka, bukan untuk membinasakan dan menyiksa mereka. Maka, hak Allah SWT terhadap hamba-Nya adalah ubudiyah/penyembahan di waktu susah, sebagaimana kepada-Nya ubudiyah di kala senang. Kepada-Nya ubudiyah pada sesuatu yang dibenci, sebagaimana untuk-Nya ubudiyah pada sesuatu yang disukai. Mayoritas manusia memberikan ubudiyah/penyembahan pada sesuatu yang mereka sukai, dan perkaranya adalah memberikan ubudiyah pada yang dibenci. Mereka saling berbeda dalam hal itu. Berwudhu dengan air dingin pada saat panas yang luar biasa dan menikahi istrinya yang cantik adalah ubudiyah/ibadah. Dan berwudhu dengan air dingin pada saat dingin yang menusuk tulang adalah ibadah. Meninggalkan maksiat yang disenangi nafsu tanpa ada rasa takut kepada manusia adalah ibadah, dan sabar terhadap rasa lapar dan sakit adalah ibadah, akan tetapi terdapat perbedaan di antara dua ibadah.
Maka, barangsiapa yang selalu beribadah kepada Allah SWT di saat senang dan susah, dalam kondisi yang dibenci dan disukai, maka dia termasuk hamba Allah SWT yang tidak ada rasa takut atas mereka dan mereka tidak berduka cita. Musuhnya tidak bisa menguasainya, maka Allah SWT menjaganya. Akan tetapi kadang syetan memperdayanya. Seseorang hamba diberi cobaan dengan lupa, syahwat, dan marah. Dan masuknya syetan terhadap hamba berawal dari tiga pintu ini. Allah SWT menguasakan (memberikan otoritas) nafsu, keinginan dan syetannya kepada setiap hamba dan mengujinya, apakah dia mentaatinya atau mentaati Rabb-nya.
Allah SWT memiliki perintah-perintah kepada manusia dan nafsu juga memiliki perintah-perintah. Allah SWT menghendaki kesempurnaan iman dan amal shaleh dari manusia, dan nafsu menghendaki kesempurnaan harta dan syahwat. Allah SWT menghendaki amal perbuatan untuk akhirat dari kita dan nafsu menghendaki perbuatan untuk dunia. Iman adalah jalan keselamatan dan lampu lentera yang dengannya dia melihat kebenaran dari yang lainnya dan inilah tempat cobaan.
Apakah manusia itu mengira bahwa mereka dibiarkan (saja) mengatakan:"Kami telah beriman", sedang mereka tidak diuji lagi? Dan sesungguhnya Kami telah menguji orang-orang sebelum mereka, maka sesungguhnya Allah mengetahui orang-orang yang benar dan sesungguhnya Dia mengetahui orang-orang yang dusta. (QS. Al-'Ankabuut:2-3)
Dan aku tidak membebaskan diriku (dari kesalahan), karena sesungguhnya nafsu itu selalu menyuruh kepada kejahatan, kecuali nafsu yang diberi rahmat oleh Rabbku. Sesungguhnya Rabbku Maha Pengampun lagi Maha Penyayang. (QS. Yusuf:53)
3- Maka jika mereka tidak menjawab (tantanganmu), ketahuilah bahwa sesungguhnya mereka hanyalah mengikuti hawa nafsu mereka (belaka).Dan siapakah yang lebih sesat dari pada orang yang mengikuti hawa nafsunya dengan tidak mendapat petunjuk dari Allah sedikitpun.Sesungguhnya Allah tidak memberi petunjuk kepada orang-orang yang zalim. (QS. Al-Qashash:50)
Thursday, March 31, 2011
Baxtli hayot uchun foydali vasilalar
Shayx Abdurrahmon ibn Nosir as-Sa`diy rahimahulloh
Baxtli hayot uchun foydali vasilalar
Bismillahir rohmanir rohiym
Muqaddima
Barcha hamdlarning sohibi bo`lgan Allohga hamdlar bo`lsin. Men yagona sheriksiz Allohdan o`zga iloh yo`q va Muhammad uning bandasi va e`lchisi deb guvohlik beraman. Alloh unga, uning oilasi va sahobalariga salavot va salomlar yo`llasin.
So`ng ...
Qalbning rohati, quvonchi, qayg`u va g`amlarining ketishi - har bir kishining maqsadidir. Chunki, o`shandagina quvonch va yayrash o`zining kamoliga etadi. Buning diniy, tabiiy va amaliy sabablari ham bo`lib, ular mo`mindagina jam bo`la oladi. Boshqalarda e`sa, oralaridagi donolarning qilgan harakatlari e`vaziga bir sabab va jihatdan hosil bo`lishi mumkin. Aslida e`sa, bu sabab va jihat ularga holati va kelajagi sog`lom bo`lgan taraflardan etib kelgandir.
Men ushbu risolada barcha inson etishga harakat qilgan oliy maqsadlarning ba`zi sabablarinigina e`slatib o`tmoqchiman..
Ba`zilar oliy maqsadlarining ko`proq qismiga e`rishdi va shirin hayot kechirdi.
Ba`zilar oliy maqsadlariga e`risha olmay baxtiqarolik hayotini yashadilar.
Ba`zilar o`z muvaffaqiyatlariga qarab o`rta yo`ldaddirlar.
Alloh tavfiq beruvchi va barcha yaxshi ishlar va yomonliklarni daf qilishda yordam so`raluvchi zotdir.
Bismillahir rohmanir rohiym
Fasl
1. Oliy maqsadga e`rishish sabablarining e`ng buyugi va e`ng asosiysi - iymon va solih amaldir. Alloh ta`olo dedi: "Mo`min bo`la turib yaxshi amalni qilgan e`rkak va ayolni shirin hayotga tiriltiramiz va qilgan amallaridan ko`ra yaxshiroq bo`lgan savoblar bilan mukofotlaymiz" (Nahl: 97).
Alloh ta`olo iymon va solih amallar o`rtasini birlashtirgan kimsalarni bu dunyoda shirin hayot va oxiratda chiroyli savoblar bilan mukofotlashi haqida xabar va va`dalar berdi.
Buning sababi ma`lum. Chunki, solih amal beradigan, qalblar va axloq, dunyo va oxirat o`rtasini mutanosiblashtiradigan sog`lom iymon bilan, Allohga iymon keltirgan mo`minlarda o`zlariga quvonch va yayrash sabablari hamda bezovtalik va qayg`u sabablarini olib keladigan barcha asoslar bordir.
Mo`minlar quvonchni iltifot va shukronalar bilan qabul qiladi hamda foydali bo`lgan yo`llarda iste`mol qiladi. Bu uslubda iste`mol qilish ushbu quvonch bilan hayajonlanish, uning davomiyligi, barakoti va shukronalar aytgan kishilarning savoblarini umid qilishning ko`plab yaxshiliklari va barakotlarini paydo qiladi.
Mo`minlar qiyinchilik, zarar, qayg`u va g`amlarni imkoni borisha qarshilik ko`rsatish, engillashtirish va sabr qilish bilan qarshilaydilar. Ularda bu qiyinchiliklar oqibatida foydali qarshilik, tajriba, quvvat, sabr va savoblarni umid qilish hosil bo`ladi. Savoblar e`sa, qarshisida barcha mashaqqatlar yo`q bo`lib, o`rniga quvonch, shirin orzular va Allohning fazli va savobiga bo`lgan umid tushadigan buyuk narsalardir.
Zero, rasululloh sollallohu alayhi va sallam Imom Muslim rivoyat qilgan hadislarida bayon qildilar: "Mo`minning barcha ishlari xayrli e`kaniga hayron qolaman. Agar unga xursandchilik etsa shukr qiladi va bu u uchun xayrlidir. Agar musibat etsa sabr qiladi va bu u uchun xayrlidir. Bu faqat mo`min uchunginadir".
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam mo`minning boshiga quvonch va qayg`ularning kelishiga qarab, yaxshiliklari va amallarining samaralari ko`payib borishidan xabar berdilar.
Shuning uchun ham, biz, ikki toifa odamlarni ko`ramizki, ular iymon va amallarda farqli bo`lganlari uchun yaxshilik va yomonlik etgan paytlarda farqli holatlarda bo`ladilar.
U toifalarning biri boshiga etgan yaxshilik va yomonlikni sabr va shukronalar bilan kutib oladi. Natijada, unda quvonish, hayajon paydo bo`lib, qayg`u, alam, siqilish va hayotning baxtiqaroligi yo`q bo`ladi hamda bu dunyoda shirin hayot kechiradi.
Ikkinchi toifa e`sa, yaxshiliklarni kibr va tug`yon bilan kutib oladi-da, uning axloqi buziladi. U yaxshiliklarni hayvon kabi harislik va ochko`zlik bilan kutib oladi. Shunday bo`lsada, u, bezovta bo`ladi. U turli taraflardan: yaxshi ko`rgan narsalarining yo`qolishi, yaxshi ko`rgan narsalari sababli paydo bo`lgan qarshiliklar, nafsning chegara bilmasligi, balki, hosil bo`ladigan yoki bo`lmaydigan boshqa ishlarga intilishi va shu narsalarning hosil bo`lishi bilan bezovtalanadi.
Yomonliklarni e`sa, bezovtalik, qayg`u, alam va dodu faryodlar bilan kutib oladi. Siz uning boshiga kelgan baxtiqarolik, fikriy va asabiy hastalik, savobni umid qilmagani, tasalli va engillik beradigan sabri bo`lmagani uchun yomon holatlarga olib boradigan qo`rqusi haqida so`ramang. Bular uzoq tajribalarda ko`rilgan hodisalardir.
Biz sizga ularning bir misolini keltiramiz. Siz u haqida bir fikr yuritib ko`rsangiz, iymoni taqozo e`tgan narsalarga amal qilgan mo`min bilan, amal qilmagan kishi o`rtasidagi farqni tushunib etasiz. U ham bo`lsa, dinning Alloh bergan rizqi va bandalariga bergan turli-ruman fazli va karamiga qanoat qilishga undashidir.
Mo`min boshiga etgan kasallik, kambag`allik yoki shunga o`xshash holatlarda o`z iymoni, qanoati va Allohning bergan qismatiga rozi bo`lgani uchun ham doimo xursand bo`ladi. Uning nafsi o`zi uchun taqdir qilinmagan narsalarni talab qilmaydi, o`zidan pastlarga qarab, yuqoridagilarga qaramaydi. Goho barcha dunyoviy matlablarga e`rishgan, biroq, qanoati bo`lmagan kishilarni ko`rganida uning rohati va quvonchi ziyoda bo`ladi.
Shuningdek, iymon taqozosi bilan amal qilmagan kishini kambag`al bo`lsa yoki dunyaviy manfaatlardan birontasini yo`qotsa, o`ta baxtiqaro bo`lganini ko`rasiz.
Boshqa bir misol: mo’min xatarli va alamli lahzalarda iymoni sog`lom, irodali, o`zining fikrlari, so`zlari va boshqa harakatlarini tadbirlash va yuritishda sabotli bo`ladi. Bu e`sa, insonning qalbini xotirjam qilib, quvontiradi.
Iymoni bo`lmagan kishida e`sa buning aksi bo`ladi: xatarli paytlarda siqiladi, asablari buziladi, fikrlari parchalanadi, qo`rqadi - so`z bilan ta`birlab bo`lmaydigan ichki va tashqi qo`rquv unga hukmron bo`ladi.
Bunday insonlarning kuchlari, ko`plab chiniqishga muhtoj bo`lgan ba`zi sabablar hosil bo`lmaganida, yo`qoladi va asablari taranglashadi. Buning sababi e`sa, ularni og`ir va qayg`uli lahzalarda sabrli bo`lishga undaydigan iymonnning yo`qligidir.
Yaxshi va yomon, iymonli va kofir bo`lgan insonlar jasurlikni kasb qilish va xatarlarni engillashtiradigan xilqatda mushtarakdirlar.
Lekin, mo`min iymonning quvvati, sabri, Allohga bo`lgan tavakkuli va suyanishi hamda Allohning savobini umid qilishi kabi shijoatini ziyoda qiladigan, xatarning yukini va musibatlarni engillashtiradigan narsalar bilan ajralib turadi. Alloh ta`olo dedi: "Agar sizlar alamni cheksangizlar, ular ham sizlar kabi alamni chekadilar. (Lekin), sizlar Allohdan ular umid qilmagan narsalarni umid qilasizlar" (Niso: 104).
Mo`minlar bilan xatarlarni parchalab tashlaydigan Allohning hamrohligi, yordami va madadi davomiydir. Alloh ta`olo dedi: "Allohga va uning payg`ambariga itoat e`tinglar! Tortishmanglar, shavkatingiz y`oqoladi. Sabr qilinglar, Alloh sabrlilar bilan birgadir" (Anfol: 46).
2. Bezovtalik, qayg`u va alamni ketkazadigan sabablardan biri - so`z, harakat va barcha yaxshiliklar bilan e`hson (yaxshilik) qilishdir. Alloh ta`olo yaxshi odamdan ham, yomon odamdan ham qilgan yaxshiliklariga qarab qayg`u va g`amlarini ketkazadi.Biroq, mo`minning bu borada ham ko`p nasibasi bor. Uning yaxshiliklari samimiylik va savobni umid qilish bilan ajralib turadi. Shuning uchun ham, Alloh ta`olo mo`minga, umididagi yaxshiliklar sababli, yaxshilik qilishni engil qilib, ixlos va savobni umid qilishiga qarab zararlarni daf qiladi. Alloh ta`olo dedi: "Ularning pichirlab qilgan maslahatlarida yaxshilik yo`qdir. Yaxshilik, faqatgina, sadaqaga, yaxshilikka buyurgan kishilardaginadir. Allohning roziligini umid qilib, shu ishlarni qilgan kishilarga tez kunda katta ajrlar beramiz" (Niso: 114).
Alloh ta`olo bu ishlar, shu niyyat bilan qilgan kishilardan sodir bo`lsagina yaxshilik bo`lishidan darak berdi. Yaxshilik yaxshilikni keltiradi va yomonlikni daf qiladi. Savob umidida bo`lgan mo`minga Alloh ta`olo katta ajr beradi. Alam, g`am va qayg`uning yo`qolishi ham katta ajrlardandir.
Fasl
3. Asablarning tarangligi va ba`zi musibatlar sababli qalbning mashg`ul bo`lishidan vujudga kelgan bezovtalikni daf qilish sabablaridan biri - foydali bo`lgan ish va fikrlar bilan mashg`ul bo`lishdir. Bu, qalbni bezovta qilgan narsalardan chalg`itadi. Gohida u, bu sababli qayg`u va alamga sabab bo`lgan narsalarni unutadi va quvonib, ishlardagi faolligi ortadi. Bu sabab mo`min va kofir o`rtasida mushtarakdir. Biroq, mo`min iymoni, ixlosi (samimiyligi), o`rgatish, o`rganish va qilayotgan xayriya ishlari: ibodat bo`lsa ibodat, dunyoviy ishlar yoki odatlar bo`lsa yaxshi niyat va Alloh ta`olodan Alloh ta`olo uchun bo`lishida yordam so`rashi bilan ajralib turadi.
Shuning uchun ham, bularning g`am, qayg`u va alamlarni ketkazishda katta ta`siri bordir. Bezovtalik va musibatlar sababli turli kasalliklarga mubtalo bo`lgan qancha-qancha odamlar borki, uning foydali davosi shu bezovtalikka sabab bo`lgan sabablarni unutish va muhim ishlar bilan shug`ullanishdir.
Tabiiyki, shug`ullaniladigan ish odamning qalbi hohlagan va mushtoq bo`lgan ish bo`lishi kerak. Shundagina foydali maqsadga e`rishish oson bo`ladi. (Alloh barcha narsalarni o`zi yaxshiroq biladi).
4. Bezovtalik va g`amni ketkazadigan sabablardan biri - fikrni kundalik ishlar uchun jamlash, kelajakda bo`ladigan narsalar va o`tmishda bo`lgan qayg`ular haqida o`ylamaslikdir. Shuning uchun ham, rasululloh sollallohu alayhi va sallam g`am va qayg`udan panoh so`radilar. "Qayg`u" - qaytarish va topish mumkin bo`lmagan va o`tmishda bo`lib o`tgan ishlardir. "G`am" e`sa, kelajakda bo`ladigan xavf sababli paydo bo`ladi. Shuning uchun ham, banda bugunining kishisi bo`lib, u kunning islohi uchun barcha kuch-quvvatlarini jam qiladi. Zero, buning uchun qalbni jam qilish amallarni jam qilishni taqozo e`tadi va banda shu bilan g`am va qayg`ularidan tasalli oladi.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam biron duo qilsalar yoki ummatlariga biron bir duoni o`rgatmoqchi bo`lsalar Allohdan yordam so`rash va uning fazlini umid qilish bilan birga duoda hosil bo`lishini umid qilgan narsa va daf bo`lishini umid qilgan narsasidan qutulish uchun harakat qilishga undar e`dilar. Chunki, duo va harakat bir-biriga bog`liqdir. Banda din va dunyoda foydali bolgan narsalarga tirishib, robbisidan maqsadining muvaffaqiyati uchun yordam so`raydi. Zero, rasululloh sollallohu alayhi va sallam shunday dedilar: "Sizga foydali bo`lgan narsalar uchun tirishing. Allohdan yordam so`rang va qo`rqmang! Sizga biron bir musibat etsa: "Agar unday qilsam, bunday bo`lar e`di"- deb aytmang. Balki, Alloh shunday taqdir qilibdi, U hohlagan narsasini qiladi"- deb ayting. Chunki, "agar" so`zi Shaytonning harakat yo`llarini ochadi".
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam har bir holatda foydali ishlarga buyurish, Allohdan yordam so`rash va zararli yalqovlik bo`lgan ojizlikka bo`yinsunmaslik bilan o`tgan ishlarga bo`yinsunish va Allohning qazo va qadarini mushohada qilish o`rtasini jam qildilar.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ishlarni ikki qismga ayirdilar.
Birinchi qism: Banda butunlay yoki qisman e`rishish yoki daf qilish yoki engillatish uchun harakat qilishi mumkin bo`lgan ishlar.
Banda bu ishlarda o`z harakatlarini qilishi va robbisidan yordam so`rashi mumkin.
Ikkinchi qism: Banda harakat qilsada, qilmasada bo`lishi muqarrar bo`lgan ishlar.
Banda bu ishlar uchun xotirjam, rozi va taslim bo`ladi. Shubhasiz bu asosni rioya qilish quvonish hamda g`am va qayg`ularning yo`qolish sabablaridandir.
Fasl
5. Xotirjamlik va qalbning sururiga sabab bo`ladigan narsalardan biri, Alloh ta`oloni ko`p e`slashdir. Chunki, buning xotirjamlik, qalbning sururi va qayg`u va g`amlarni ketkazishda katta ta`siri bor. Alloh ta`olo dedi: "Bilinglarki, Allohni e`slash bilan qalblar xotirjam bo`ladi" (Ra`d: 28).
Banda Allohning savobi va roziligini umid qilgani uchun ham, Allohning zikrini bu ishlarda katta foydasi bor.
6. Allohning zohiriy va botiniy ne`matlari haqida gapirish ham qalbning xotirjamligi va sururidir. Bu ne`matlarni bilish va ular haqida gapirish bilan Alloh ta`olo g`am va qayg`ularni daf qiladi. Alloh ta`olo bu ne`matlarga shukr qilishga undaydi. Zero, shukr ne`matlarning e`ng oliy maqomlaridan biridir. Hatto, faqirlik, kasallik va bundan boshqa musibatlar ichida bo`lsada, banda Alloh ta`oloning bergan hisobsiz ne`matlari bilan boshiga etgan musibatni taqqoslar e`kan, musibatning ne`matlar oldida asari ham qolmaydi. Balki, Allohning imtihon uchun bergan qiyinchilik va musibatlarning og`irligi sabrli, rozi va taqdirga bo`yinsungan banda uchun engil bo`ladi. Bandaning musibatlar e`vaziga ajru savoblar olishi, Allohga sabr va rozilik kabi vazifalarni ibodat qilib ado e`tishi, achchiq narsalarni shirin narsalarga aylantiradi. Natijada, ajru savobning halovati sabrning achchiqliklarini unuttiradi.
7. Bu mavzudagi e`ng foydali bo`lgan narsa, rasululloh sollallohu alayhi va sallam y`ollagan ishni amalga oshirishdir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar: "Sizlar o`zingizdan pastdagilarga qaranglar, o`zingizdan yuqoridagilarga qaramanglar. Chunki, Allohning sizga bergan ne`matlarini kamsitishingiz mumkin". Banda bu nasihatlarni ko`z o`nggiga keltirar e`kan, o`zini maxluqotlar ichida, ofiyat va sabablari hamda rizq va sabablarida qanday holatda bo`lmasin, naqadar yuksak e`kanini biladi. natijada, uning bezovtaligi, qayg`usi va g`amlari yo`qolib, Allohning buyuk ne`matlariga bo`lgan sururi va quvonchi ziyoda bo`ladi. Banda Allohning zohiriy va botiniy, diniy va dunyoviy ne`matlari haqida tafakkur qilar e`kan, robbisining ko`p yaxshiliklarni berib, ko`p yomonliklarni daf qilganini biladi. Shubhasiz, bu, g`am va qayg`ularni ketkazib, quvonchlarni keltiradi.
Fasl
8. Inson quvonchini taqozo e`tib, g`am va qayg`ularni ketkazadigan sabablardan biri, g`amlarni keltiradigan sabablarni yo`qotish va quvonchni keltiradigan sabablarni hosil qilishga intilishdir. Bu e`sa o`tgan va qaytarish mumkin bo`lmagan narsalarni unutish va fikrni ular bilan chalg`itish behuda, abas, telbalik va ahmoqlik e`kanini bilish bilan bo`ladi. Shundagina inson qalbi bilan u qiyinchiliklar haqida fikr yuritish o`rniga kelajakda duch kelishi mumkin bo`lgan kambag`allik, xatar va bundan boshqa narsalardan bezovtalanishga qarshi kurashadi. Natijada, kelajakda ro`y beradigan yaxshilik yoki yomonlik, umid yoki alamlar noma`lum e`kani, ularning barchasi Aziz va Hakim bo`lgan Allohning qo`lida e`kani, bandalari e`sa yaxshiliklarga e`rishish va yomonliklarni daf qilish uchun tirishishlari kerak e`kanini hamda banda o`z fikrini ishining oqibati haqida yuritishdan voz kechib, ishini isloh e`tishi uchun robbisiga tavakkul qilishi va xotirjam bo`lishi kerak e`kanini biladi. Agar odam shunday qilsa, qalbi xotirjam, ishlari isloh bo`lib, qayg`u va bezovtalanishi yo`qoladi.
Fasl
9. Ishlarning oqibatini mulohaza qilish haqidagi e`ng foydali narsa, rasululloh sollallohu alayhi va sallam o`qigan ushbu duodir: "Ilohim, ishlarimning asosi bo`lgan dinimni, hayotim bo`lgan dunyomni va oqibatim bo`lgan oxiratimni men uchun isloh qil! hayotni men uchun barcha yaxshiliklarda ziyoda, o`limni e`sa barcha yomonliklardan shirin qil!";
"Ilohim, men sening rahmatingni umid qilaman. Meni biron lahza nafsim ixtiyoriga tashlab qo`yma! Mening barcha ishlarimni isloh qil! Sendan o`zga iloh yo`qdir!".
Agar banda diniy va dunyoviy kelajagining salohiyati mujassam bo`lgan ushbu duoni chin dildan va sodiq niyyat bilan o`qib, buning haqiqatan ro`yobga chiqishiga intilsa, Alloh ta`olo uning qilgan duolari, umidlari va ishlarini voqeiy haqiqatga va qayg`u va alamlarini e`sa quvonchga aylantiradi.
Fasl
10. Bandaga musibat etgan paytda qayg`u va g`amlarni ketkazadigan foydali sabablardan biri, ishning etib boradigan nihoyasining yomon e`htimollarini qiyoslab, shu musibatni engillatishga harakat qilib, sabot bilan turishdir. Agar sgunday qilsa, imkoni boricha engillatishga harakat qilsin. Ushbu sabot va foydali haralat bilan bandaning qayg`u va g`amlari yo`qoladi. Va bu harakat banda uchun foydalarni keltirish va zararlarni daf qilishda amalga oshadi.
Banda xatar, kasallik, faqirlik va sevgan narsalarni yo`qotish sabablarini xotirjamlik va sabot bilan kutib olsin. Chunki, nafsni chiniqtirish musibatlarni engillashtirib, shiddatini so`ndiradi. Xususan, bu narsa, nafs o`zini imkoni boricha himoya qilish bilan chalg`itganida yaqqol namoyon bo`ladi. natijada, bandada chiniqish bilan musibatlarga e`tibor berishdan chalg`itadigan foydali harakat birlashadi va banda, Allohga suyanib va ishonib, musibatlarga qarshi bo`lgan kuchini yangilash uchun o`z nafsi bilan kurashadi.
Shubhasiz, bu ishlarning hozir va kelajakdagi savoblarga umidlantirish bilan quvonchni hosil qilishda katta foydalari bor. buning hayotda va tajribada ko`plab namunalari bor.
Fasl
11. Yurakning asab kasalliklari, balki, badanning barcha kasalliklari uchun e`ng katta davo - qalbning quvvatli bo`lishi, yomon fikrlar vujudga keltirayotgan vahima va xayollar bilan siqilmaslik va ta`sirlanmaslikdir. Chunki, xayol va vahimalarga berilgan insonning qalbi kasalliklar va boshqa narsalardan xavf qilish, g`azablanish, alamli sabablardan tashvishlanish, yomonlilarning hosil bo`lib, yaxshiliklarning yo`qolishi kabi ta`sirlar bilan ta`sirlanadi. Bu ta`sirlanish e`sa, insonni qayg`u, g`am, qalb va badan kasalliklari hamda odamlar ko`p zararlarini ko`rgan ruhiy hastaliklarga olib boradi.
Insonning qalbi Allohga suyanib, tavakkul qilib, vahima va yomon xayollarga berilmay, Allohga ishonib, Allohning fazlu karamidan umidvor bo`lsa, undan qayg`u va g`amlar, badan va qalbkasalliklari yo`qolib, qalb uchun quvvat, kenglik va ta`bir qilib bo`lmaydigan quvinch hosil bo`ladi
Kasalxonalar qancha-qancha buzg`unchi xayolot va vahima kasallari bilan to`lib-toshdi! Bu ishlar zaif odamlar u yoqda tursin, qancha-qancha kuchli odamlarning qalblariga ta`sir e`tdi va qancha-qancha odamlarning telba va aqlsiz bo`lishlariga olib keldi!
Alloh ofiyat bergan va qalbini kuchaytiradigan va bezovtaligini ketkazadigan foydali sabablarni hosil qilish uchun o`z nafsi bilan kurashishga muyassar bo`lgan odamgina baxtlidir.
Alloh ta`olo dedi: "Allohga tavakkul qilgan kishiga Alloh kifoya qilguvchidir" (Taloq: 3).
Ya`ni bandaning boshiga kelgan diniy va dunyoviy barcha narsalar uchun Alloh kifoyadir.
Allohga tavakkul qilgan kishining iymoni kuchli bo`lib, unga vahimalar ta`sir e`tmaydi va uni hodisalar bezovta qilmaydi. Chunki, bunday odam ta`sirlanish nafsning zaifligi, xo`rlik va asli bo`lmagan xatardan kelib chiqishini biladi. Shu bilan birga, u, Alloh ta`olo Alloh ta`ologa tavakkul qilgan kishilarga tom ma`noda kifoya qilishini biladi. Shuning uchun ham, Allohga ishonadi, Allohning va`dasi bilan xotirjam bo`ladi. Natijada, uning bezovtaligi va g`amlari yo`qoladi hamda qiyinchiligi engillikka, qayg`ulari quvonchga va xavflari xotirjamlikka aylanadi.
Alloh ta`olodan ofiyatni, bizlarga o`ziga tavakkul qilish bilan qalb quvvati va matonatini berishini so`raymiz. Chunki, u o`ziga tavakkul qilgan kishilarga barcha yaxshiliklarni berishni kafolatladi va ulardan barcha yomonliklarni daf qildi.
Fasl
12. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: "Mo`min (e`r) mo`mina (xotin)dan nafrat e`tmasin. Uning bir xulqini yoqtirmasa, boshqa xulqidan rozi bo`lar"- dedilar. Bu hadisning ikkita katta foydasi bor:
Birinchisi: xotin, qarindosh, do`st, hamkasb va orangizda bog`liqlik bo`lgan barcha kimsalar bilan muomala qilishga yo`llash hamda ularda ayb, nuqson va siz yoqtirmagan ishlar bo`lishi mumkin e`kanini bildirish. Agar siz ularda shu narsalardan birini topsangiz, u bilan siz uchun zarur bo`lgan yoki siz uchun lozim bo`lgan aloqa va muhabbatni saqlab qoladigan narsa o`rtasini taqqoslang hamda ulardagi yaxshilik hamda umumiy va xususiy yaxshiliklarni e`slang. Yomonliklardan ko`z yumish va yaxshiliklarni mulohaza qilish bilan do`stlik aloqalari davom e`tadi, siz e`sa rohat va farog`atda bo`lasiz.
Ikkinchisi: g`am va bezovtalikning yo`qolishi, soflikning qolishi, ikki taraf o`rtasida rohatning hosil bo`lishi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning e`slatgan narsalarini qilmagan, balki, buning aksini qilgan, natijada, yomonliklarni mulohaza qilib, yaxshiliklarni ko`ra olmagan kimsaning bezovta bo`lishi muqarrardir.Shuning uchunham, u o`zi bilan o`ziga bog`langan kishilar o`rtasidagi muhabbatni bulg`ashi, ikki taraf muhofaza e`tishi kerak bo`lgan huquqlarning ko`pini poymol e`tishi mumkin.
Oliyhimmat odamlarning ko`plari musibat va qiyinchilik paytlarida matonatli va xotirjam bo`ladilar. Biroq, arzimas va oddiy ishlar oldida bezovtalanadilar. Buning sababi e`sa, ular nafslarini k`lishga o`rgatib, kichik ishlar uchun sabotli bo`lishga o`rgatmadilar. Natijada, kichik ishlar ham ularning rohatlarini buzadi.
tadbirli odam nafsini katta va kichik ishlar uchun chiniqtirib, Alloh ta`olodan yordam so`rab, o`z nafsiga biron lahza ham tashlab qo`ymasligini so`raydi. Shundagina kichik ishlar katta ishlar kabi engil, banda e`sa xotirjam bo`ladi.
Fasl
13. Aqlli odam o`zining sog`lom hayoti - baxt va xotirjamlik hayoti e`kanini va bu o`ta qisqa bo`lib, uni g`am va qayg`u alamlar-bilan qisqartirishi mumkin e`masligini, chunki, bu, sog`lom hayotga zid bo`lishini, natijada, hayoti qayg`u-alamlar uchun maydonga aylanib qolishi mumkin e`kanini biladi.
Bu masalada yaxshi va yomon odamlar o`rtasida farq yo`qdir. Biroq, mo`minning bu sifatlarda hozir va kelajakda katta nasibalari bordir.
14. Bandaning boshiga yoqtirmagan ish kelsa, yoki kelishidan qorqsa, o`zidagi diniy va dunyoviy ne`matlar bilan shu ish o`rtasini taqqoslasin. Taqqoslash bilangina o`zidagi ne`matlarning k`oligi va boshiga kelgan ishning arzimas e`kani ma`lum bo`ladi.
Shuningdek, banda, kelishi mumkin bo`lgan zararning xavfi bilan, shu zarardan qutulishning ko`p e`htimollari o`rtasini taqqoslasin-da, zaif e`htimolni ko`p va kuchli e`htimol ustiga afzal qo`ymasin. Shundagina uning g`am va qayg`ulari yo`q bo`ladi va u o`zini etishi mumkin bo`lgan e`htimollarga qarshi chiniqtiradi. Agar etmasa, u e`htimollarni daf qilishga, etgan bo`lsa engillashtirish va ko`tarishga harakat qiladi.
15. Foydali ishlardan yana biri, odamlarning sizga bergan ozorlari, xususan, yomon so`zlari sizga e`mas, ularning o`zlariga zarar e`kanini, agar siz ularga e`tibor bersangiz va o`z hissiyotingizga e`ga bo`lishni ko`rsatmoqchi bo`lsangiz, sizga zarar berishini bilishingizdir.
16. Siz hayotingiz fikrlaringizga tobe` e`kanini biling. Agar fikrlaringiz din va dunyoda foyda keltiradigan bo`lsa, hayotingiz shirin va baxtli bo`ladi, aks holda, hayotingiz baxtiqaro bo`ladi.
17. Ichingizdagi g`amni ketkazadigan sabablardan biri, minnatdorchilikni Allohdanm boshqasidan umid qilmasligingizdir. Agar siz zimmangizda haqqi bo`lgan yoki bo`lmagan bandalarga yaxshilik qilgan bo`lsangiz, bu muomalangiz Alloh bilan bo`lgan muomaladir. Shuning uchun ham, o`zingiz yaxshilik qilgan kishidan minnatdorchilik kutmang. Holbuki, Alloh ta`olo o`zining xos bandalari haqida shunday deydi: "(Ular): "Biz sizlarga Allohning yuzi uchungina taom bermoqdamiz. Sizlardan biron bir mukofot yoki minnatdorchilik istamaymiz"- (dedilar)" (Inson: 9).
Bu ish rafiqa, farzandlar va aloqasi kuchli bo`lgan kishilar haqida yanada ta`kidlidir. Siz ulardan qachon yomonlikni daf qilishga nafsingizni chiniqtirsangiz, ularni ham, o`zingizni ham rohatlantirgan bo`lasiz.
Rohatlanish sabablaridan biri, fazilatli va boshqa amallarni o`zingizni bezovta qilmaydigan darajada qilishingizdir. Agar bu darajadan ortiqcha bo`lsa, qing`ir yo`ldan ketib, fazilatli ishlarni qilishda muvaffaqiyatsizlikka uchraysiz. Bu ham bir hikmatdir.
Sabablardan yana biri, boshingizga etgan yomon ishlarni shirin ishlar kabi qabul qilishingizdir. Bunda lazzatning sofligi ziyoda bo`lib, g`amlar yo`qoladi.
18. Foydali ishlarni maqsad qilib, ularni ro`yobga chiqarish uchun harakat qiling. Siz g`am va qayg`ularni keltiradigan sabablardan chalg`ish uchun zararli ishlarga boqmang! Rohatlanish va nafsni muhim ishlarga qaratish bilan yordam oling!
19. Foydali ishlardan yana biri, ishlarni o`z vaqtida bajarish va kelajak uchun qoldirmaslikdir. chunki, ishlar `oz vaqtida qilinmasa, qolgan ishlar uyumi boshingizda turgan bir paytda, kelgusi ishlar etib keladi-da, o`z og`irligini beradi. Agar ishlarni o`z vaqtida bajarsangiz, kelgusi ishlarga fikrlash va ishlash quvvati bilan bel bog`lab turasiz.
20. Foydali ishlarning ham e`ng muhimlaridan boshlang. Nafsingiz moyil bo`lgan ishlar bilan, rag`batingiz kuchli bo`lgan ishlar o`rtasini ayiring. Chunki, rag`batingiz bo`lmagan ishlardan tezda malol olib, bezasiz. Buning uchun sog`lom fikr va maslahat bilan yordam so`rang. Zero, maslahat qilgan afsus chekmaydi. Bajarmoqchi bo`lgan ishingizni to`la o`rganing. Agar unda manfaat bo`lib tirishsangiz, Allohga tavakkul qiling. Alloh tavakkul qiluvchilarni yaxshi ko`radi.
Barcha olamlar robbisi bo`lgan Allohga hamdlar bo`lsin. Alloh ta`olo payg`ambarimiz, uning oilasi va sahobalariga salavot va salomlar yo`llasin.
Baxtli hayot uchun foydali vasilalar
Bismillahir rohmanir rohiym
Muqaddima
Barcha hamdlarning sohibi bo`lgan Allohga hamdlar bo`lsin. Men yagona sheriksiz Allohdan o`zga iloh yo`q va Muhammad uning bandasi va e`lchisi deb guvohlik beraman. Alloh unga, uning oilasi va sahobalariga salavot va salomlar yo`llasin.
So`ng ...
Qalbning rohati, quvonchi, qayg`u va g`amlarining ketishi - har bir kishining maqsadidir. Chunki, o`shandagina quvonch va yayrash o`zining kamoliga etadi. Buning diniy, tabiiy va amaliy sabablari ham bo`lib, ular mo`mindagina jam bo`la oladi. Boshqalarda e`sa, oralaridagi donolarning qilgan harakatlari e`vaziga bir sabab va jihatdan hosil bo`lishi mumkin. Aslida e`sa, bu sabab va jihat ularga holati va kelajagi sog`lom bo`lgan taraflardan etib kelgandir.
Men ushbu risolada barcha inson etishga harakat qilgan oliy maqsadlarning ba`zi sabablarinigina e`slatib o`tmoqchiman..
Ba`zilar oliy maqsadlarining ko`proq qismiga e`rishdi va shirin hayot kechirdi.
Ba`zilar oliy maqsadlariga e`risha olmay baxtiqarolik hayotini yashadilar.
Ba`zilar o`z muvaffaqiyatlariga qarab o`rta yo`ldaddirlar.
Alloh tavfiq beruvchi va barcha yaxshi ishlar va yomonliklarni daf qilishda yordam so`raluvchi zotdir.
Bismillahir rohmanir rohiym
Fasl
1. Oliy maqsadga e`rishish sabablarining e`ng buyugi va e`ng asosiysi - iymon va solih amaldir. Alloh ta`olo dedi: "Mo`min bo`la turib yaxshi amalni qilgan e`rkak va ayolni shirin hayotga tiriltiramiz va qilgan amallaridan ko`ra yaxshiroq bo`lgan savoblar bilan mukofotlaymiz" (Nahl: 97).
Alloh ta`olo iymon va solih amallar o`rtasini birlashtirgan kimsalarni bu dunyoda shirin hayot va oxiratda chiroyli savoblar bilan mukofotlashi haqida xabar va va`dalar berdi.
Buning sababi ma`lum. Chunki, solih amal beradigan, qalblar va axloq, dunyo va oxirat o`rtasini mutanosiblashtiradigan sog`lom iymon bilan, Allohga iymon keltirgan mo`minlarda o`zlariga quvonch va yayrash sabablari hamda bezovtalik va qayg`u sabablarini olib keladigan barcha asoslar bordir.
Mo`minlar quvonchni iltifot va shukronalar bilan qabul qiladi hamda foydali bo`lgan yo`llarda iste`mol qiladi. Bu uslubda iste`mol qilish ushbu quvonch bilan hayajonlanish, uning davomiyligi, barakoti va shukronalar aytgan kishilarning savoblarini umid qilishning ko`plab yaxshiliklari va barakotlarini paydo qiladi.
Mo`minlar qiyinchilik, zarar, qayg`u va g`amlarni imkoni borisha qarshilik ko`rsatish, engillashtirish va sabr qilish bilan qarshilaydilar. Ularda bu qiyinchiliklar oqibatida foydali qarshilik, tajriba, quvvat, sabr va savoblarni umid qilish hosil bo`ladi. Savoblar e`sa, qarshisida barcha mashaqqatlar yo`q bo`lib, o`rniga quvonch, shirin orzular va Allohning fazli va savobiga bo`lgan umid tushadigan buyuk narsalardir.
Zero, rasululloh sollallohu alayhi va sallam Imom Muslim rivoyat qilgan hadislarida bayon qildilar: "Mo`minning barcha ishlari xayrli e`kaniga hayron qolaman. Agar unga xursandchilik etsa shukr qiladi va bu u uchun xayrlidir. Agar musibat etsa sabr qiladi va bu u uchun xayrlidir. Bu faqat mo`min uchunginadir".
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam mo`minning boshiga quvonch va qayg`ularning kelishiga qarab, yaxshiliklari va amallarining samaralari ko`payib borishidan xabar berdilar.
Shuning uchun ham, biz, ikki toifa odamlarni ko`ramizki, ular iymon va amallarda farqli bo`lganlari uchun yaxshilik va yomonlik etgan paytlarda farqli holatlarda bo`ladilar.
U toifalarning biri boshiga etgan yaxshilik va yomonlikni sabr va shukronalar bilan kutib oladi. Natijada, unda quvonish, hayajon paydo bo`lib, qayg`u, alam, siqilish va hayotning baxtiqaroligi yo`q bo`ladi hamda bu dunyoda shirin hayot kechiradi.
Ikkinchi toifa e`sa, yaxshiliklarni kibr va tug`yon bilan kutib oladi-da, uning axloqi buziladi. U yaxshiliklarni hayvon kabi harislik va ochko`zlik bilan kutib oladi. Shunday bo`lsada, u, bezovta bo`ladi. U turli taraflardan: yaxshi ko`rgan narsalarining yo`qolishi, yaxshi ko`rgan narsalari sababli paydo bo`lgan qarshiliklar, nafsning chegara bilmasligi, balki, hosil bo`ladigan yoki bo`lmaydigan boshqa ishlarga intilishi va shu narsalarning hosil bo`lishi bilan bezovtalanadi.
Yomonliklarni e`sa, bezovtalik, qayg`u, alam va dodu faryodlar bilan kutib oladi. Siz uning boshiga kelgan baxtiqarolik, fikriy va asabiy hastalik, savobni umid qilmagani, tasalli va engillik beradigan sabri bo`lmagani uchun yomon holatlarga olib boradigan qo`rqusi haqida so`ramang. Bular uzoq tajribalarda ko`rilgan hodisalardir.
Biz sizga ularning bir misolini keltiramiz. Siz u haqida bir fikr yuritib ko`rsangiz, iymoni taqozo e`tgan narsalarga amal qilgan mo`min bilan, amal qilmagan kishi o`rtasidagi farqni tushunib etasiz. U ham bo`lsa, dinning Alloh bergan rizqi va bandalariga bergan turli-ruman fazli va karamiga qanoat qilishga undashidir.
Mo`min boshiga etgan kasallik, kambag`allik yoki shunga o`xshash holatlarda o`z iymoni, qanoati va Allohning bergan qismatiga rozi bo`lgani uchun ham doimo xursand bo`ladi. Uning nafsi o`zi uchun taqdir qilinmagan narsalarni talab qilmaydi, o`zidan pastlarga qarab, yuqoridagilarga qaramaydi. Goho barcha dunyoviy matlablarga e`rishgan, biroq, qanoati bo`lmagan kishilarni ko`rganida uning rohati va quvonchi ziyoda bo`ladi.
Shuningdek, iymon taqozosi bilan amal qilmagan kishini kambag`al bo`lsa yoki dunyaviy manfaatlardan birontasini yo`qotsa, o`ta baxtiqaro bo`lganini ko`rasiz.
Boshqa bir misol: mo’min xatarli va alamli lahzalarda iymoni sog`lom, irodali, o`zining fikrlari, so`zlari va boshqa harakatlarini tadbirlash va yuritishda sabotli bo`ladi. Bu e`sa, insonning qalbini xotirjam qilib, quvontiradi.
Iymoni bo`lmagan kishida e`sa buning aksi bo`ladi: xatarli paytlarda siqiladi, asablari buziladi, fikrlari parchalanadi, qo`rqadi - so`z bilan ta`birlab bo`lmaydigan ichki va tashqi qo`rquv unga hukmron bo`ladi.
Bunday insonlarning kuchlari, ko`plab chiniqishga muhtoj bo`lgan ba`zi sabablar hosil bo`lmaganida, yo`qoladi va asablari taranglashadi. Buning sababi e`sa, ularni og`ir va qayg`uli lahzalarda sabrli bo`lishga undaydigan iymonnning yo`qligidir.
Yaxshi va yomon, iymonli va kofir bo`lgan insonlar jasurlikni kasb qilish va xatarlarni engillashtiradigan xilqatda mushtarakdirlar.
Lekin, mo`min iymonning quvvati, sabri, Allohga bo`lgan tavakkuli va suyanishi hamda Allohning savobini umid qilishi kabi shijoatini ziyoda qiladigan, xatarning yukini va musibatlarni engillashtiradigan narsalar bilan ajralib turadi. Alloh ta`olo dedi: "Agar sizlar alamni cheksangizlar, ular ham sizlar kabi alamni chekadilar. (Lekin), sizlar Allohdan ular umid qilmagan narsalarni umid qilasizlar" (Niso: 104).
Mo`minlar bilan xatarlarni parchalab tashlaydigan Allohning hamrohligi, yordami va madadi davomiydir. Alloh ta`olo dedi: "Allohga va uning payg`ambariga itoat e`tinglar! Tortishmanglar, shavkatingiz y`oqoladi. Sabr qilinglar, Alloh sabrlilar bilan birgadir" (Anfol: 46).
2. Bezovtalik, qayg`u va alamni ketkazadigan sabablardan biri - so`z, harakat va barcha yaxshiliklar bilan e`hson (yaxshilik) qilishdir. Alloh ta`olo yaxshi odamdan ham, yomon odamdan ham qilgan yaxshiliklariga qarab qayg`u va g`amlarini ketkazadi.Biroq, mo`minning bu borada ham ko`p nasibasi bor. Uning yaxshiliklari samimiylik va savobni umid qilish bilan ajralib turadi. Shuning uchun ham, Alloh ta`olo mo`minga, umididagi yaxshiliklar sababli, yaxshilik qilishni engil qilib, ixlos va savobni umid qilishiga qarab zararlarni daf qiladi. Alloh ta`olo dedi: "Ularning pichirlab qilgan maslahatlarida yaxshilik yo`qdir. Yaxshilik, faqatgina, sadaqaga, yaxshilikka buyurgan kishilardaginadir. Allohning roziligini umid qilib, shu ishlarni qilgan kishilarga tez kunda katta ajrlar beramiz" (Niso: 114).
Alloh ta`olo bu ishlar, shu niyyat bilan qilgan kishilardan sodir bo`lsagina yaxshilik bo`lishidan darak berdi. Yaxshilik yaxshilikni keltiradi va yomonlikni daf qiladi. Savob umidida bo`lgan mo`minga Alloh ta`olo katta ajr beradi. Alam, g`am va qayg`uning yo`qolishi ham katta ajrlardandir.
Fasl
3. Asablarning tarangligi va ba`zi musibatlar sababli qalbning mashg`ul bo`lishidan vujudga kelgan bezovtalikni daf qilish sabablaridan biri - foydali bo`lgan ish va fikrlar bilan mashg`ul bo`lishdir. Bu, qalbni bezovta qilgan narsalardan chalg`itadi. Gohida u, bu sababli qayg`u va alamga sabab bo`lgan narsalarni unutadi va quvonib, ishlardagi faolligi ortadi. Bu sabab mo`min va kofir o`rtasida mushtarakdir. Biroq, mo`min iymoni, ixlosi (samimiyligi), o`rgatish, o`rganish va qilayotgan xayriya ishlari: ibodat bo`lsa ibodat, dunyoviy ishlar yoki odatlar bo`lsa yaxshi niyat va Alloh ta`olodan Alloh ta`olo uchun bo`lishida yordam so`rashi bilan ajralib turadi.
Shuning uchun ham, bularning g`am, qayg`u va alamlarni ketkazishda katta ta`siri bordir. Bezovtalik va musibatlar sababli turli kasalliklarga mubtalo bo`lgan qancha-qancha odamlar borki, uning foydali davosi shu bezovtalikka sabab bo`lgan sabablarni unutish va muhim ishlar bilan shug`ullanishdir.
Tabiiyki, shug`ullaniladigan ish odamning qalbi hohlagan va mushtoq bo`lgan ish bo`lishi kerak. Shundagina foydali maqsadga e`rishish oson bo`ladi. (Alloh barcha narsalarni o`zi yaxshiroq biladi).
4. Bezovtalik va g`amni ketkazadigan sabablardan biri - fikrni kundalik ishlar uchun jamlash, kelajakda bo`ladigan narsalar va o`tmishda bo`lgan qayg`ular haqida o`ylamaslikdir. Shuning uchun ham, rasululloh sollallohu alayhi va sallam g`am va qayg`udan panoh so`radilar. "Qayg`u" - qaytarish va topish mumkin bo`lmagan va o`tmishda bo`lib o`tgan ishlardir. "G`am" e`sa, kelajakda bo`ladigan xavf sababli paydo bo`ladi. Shuning uchun ham, banda bugunining kishisi bo`lib, u kunning islohi uchun barcha kuch-quvvatlarini jam qiladi. Zero, buning uchun qalbni jam qilish amallarni jam qilishni taqozo e`tadi va banda shu bilan g`am va qayg`ularidan tasalli oladi.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam biron duo qilsalar yoki ummatlariga biron bir duoni o`rgatmoqchi bo`lsalar Allohdan yordam so`rash va uning fazlini umid qilish bilan birga duoda hosil bo`lishini umid qilgan narsa va daf bo`lishini umid qilgan narsasidan qutulish uchun harakat qilishga undar e`dilar. Chunki, duo va harakat bir-biriga bog`liqdir. Banda din va dunyoda foydali bolgan narsalarga tirishib, robbisidan maqsadining muvaffaqiyati uchun yordam so`raydi. Zero, rasululloh sollallohu alayhi va sallam shunday dedilar: "Sizga foydali bo`lgan narsalar uchun tirishing. Allohdan yordam so`rang va qo`rqmang! Sizga biron bir musibat etsa: "Agar unday qilsam, bunday bo`lar e`di"- deb aytmang. Balki, Alloh shunday taqdir qilibdi, U hohlagan narsasini qiladi"- deb ayting. Chunki, "agar" so`zi Shaytonning harakat yo`llarini ochadi".
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam har bir holatda foydali ishlarga buyurish, Allohdan yordam so`rash va zararli yalqovlik bo`lgan ojizlikka bo`yinsunmaslik bilan o`tgan ishlarga bo`yinsunish va Allohning qazo va qadarini mushohada qilish o`rtasini jam qildilar.
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ishlarni ikki qismga ayirdilar.
Birinchi qism: Banda butunlay yoki qisman e`rishish yoki daf qilish yoki engillatish uchun harakat qilishi mumkin bo`lgan ishlar.
Banda bu ishlarda o`z harakatlarini qilishi va robbisidan yordam so`rashi mumkin.
Ikkinchi qism: Banda harakat qilsada, qilmasada bo`lishi muqarrar bo`lgan ishlar.
Banda bu ishlar uchun xotirjam, rozi va taslim bo`ladi. Shubhasiz bu asosni rioya qilish quvonish hamda g`am va qayg`ularning yo`qolish sabablaridandir.
Fasl
5. Xotirjamlik va qalbning sururiga sabab bo`ladigan narsalardan biri, Alloh ta`oloni ko`p e`slashdir. Chunki, buning xotirjamlik, qalbning sururi va qayg`u va g`amlarni ketkazishda katta ta`siri bor. Alloh ta`olo dedi: "Bilinglarki, Allohni e`slash bilan qalblar xotirjam bo`ladi" (Ra`d: 28).
Banda Allohning savobi va roziligini umid qilgani uchun ham, Allohning zikrini bu ishlarda katta foydasi bor.
6. Allohning zohiriy va botiniy ne`matlari haqida gapirish ham qalbning xotirjamligi va sururidir. Bu ne`matlarni bilish va ular haqida gapirish bilan Alloh ta`olo g`am va qayg`ularni daf qiladi. Alloh ta`olo bu ne`matlarga shukr qilishga undaydi. Zero, shukr ne`matlarning e`ng oliy maqomlaridan biridir. Hatto, faqirlik, kasallik va bundan boshqa musibatlar ichida bo`lsada, banda Alloh ta`oloning bergan hisobsiz ne`matlari bilan boshiga etgan musibatni taqqoslar e`kan, musibatning ne`matlar oldida asari ham qolmaydi. Balki, Allohning imtihon uchun bergan qiyinchilik va musibatlarning og`irligi sabrli, rozi va taqdirga bo`yinsungan banda uchun engil bo`ladi. Bandaning musibatlar e`vaziga ajru savoblar olishi, Allohga sabr va rozilik kabi vazifalarni ibodat qilib ado e`tishi, achchiq narsalarni shirin narsalarga aylantiradi. Natijada, ajru savobning halovati sabrning achchiqliklarini unuttiradi.
7. Bu mavzudagi e`ng foydali bo`lgan narsa, rasululloh sollallohu alayhi va sallam y`ollagan ishni amalga oshirishdir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar: "Sizlar o`zingizdan pastdagilarga qaranglar, o`zingizdan yuqoridagilarga qaramanglar. Chunki, Allohning sizga bergan ne`matlarini kamsitishingiz mumkin". Banda bu nasihatlarni ko`z o`nggiga keltirar e`kan, o`zini maxluqotlar ichida, ofiyat va sabablari hamda rizq va sabablarida qanday holatda bo`lmasin, naqadar yuksak e`kanini biladi. natijada, uning bezovtaligi, qayg`usi va g`amlari yo`qolib, Allohning buyuk ne`matlariga bo`lgan sururi va quvonchi ziyoda bo`ladi. Banda Allohning zohiriy va botiniy, diniy va dunyoviy ne`matlari haqida tafakkur qilar e`kan, robbisining ko`p yaxshiliklarni berib, ko`p yomonliklarni daf qilganini biladi. Shubhasiz, bu, g`am va qayg`ularni ketkazib, quvonchlarni keltiradi.
Fasl
8. Inson quvonchini taqozo e`tib, g`am va qayg`ularni ketkazadigan sabablardan biri, g`amlarni keltiradigan sabablarni yo`qotish va quvonchni keltiradigan sabablarni hosil qilishga intilishdir. Bu e`sa o`tgan va qaytarish mumkin bo`lmagan narsalarni unutish va fikrni ular bilan chalg`itish behuda, abas, telbalik va ahmoqlik e`kanini bilish bilan bo`ladi. Shundagina inson qalbi bilan u qiyinchiliklar haqida fikr yuritish o`rniga kelajakda duch kelishi mumkin bo`lgan kambag`allik, xatar va bundan boshqa narsalardan bezovtalanishga qarshi kurashadi. Natijada, kelajakda ro`y beradigan yaxshilik yoki yomonlik, umid yoki alamlar noma`lum e`kani, ularning barchasi Aziz va Hakim bo`lgan Allohning qo`lida e`kani, bandalari e`sa yaxshiliklarga e`rishish va yomonliklarni daf qilish uchun tirishishlari kerak e`kanini hamda banda o`z fikrini ishining oqibati haqida yuritishdan voz kechib, ishini isloh e`tishi uchun robbisiga tavakkul qilishi va xotirjam bo`lishi kerak e`kanini biladi. Agar odam shunday qilsa, qalbi xotirjam, ishlari isloh bo`lib, qayg`u va bezovtalanishi yo`qoladi.
Fasl
9. Ishlarning oqibatini mulohaza qilish haqidagi e`ng foydali narsa, rasululloh sollallohu alayhi va sallam o`qigan ushbu duodir: "Ilohim, ishlarimning asosi bo`lgan dinimni, hayotim bo`lgan dunyomni va oqibatim bo`lgan oxiratimni men uchun isloh qil! hayotni men uchun barcha yaxshiliklarda ziyoda, o`limni e`sa barcha yomonliklardan shirin qil!";
"Ilohim, men sening rahmatingni umid qilaman. Meni biron lahza nafsim ixtiyoriga tashlab qo`yma! Mening barcha ishlarimni isloh qil! Sendan o`zga iloh yo`qdir!".
Agar banda diniy va dunyoviy kelajagining salohiyati mujassam bo`lgan ushbu duoni chin dildan va sodiq niyyat bilan o`qib, buning haqiqatan ro`yobga chiqishiga intilsa, Alloh ta`olo uning qilgan duolari, umidlari va ishlarini voqeiy haqiqatga va qayg`u va alamlarini e`sa quvonchga aylantiradi.
Fasl
10. Bandaga musibat etgan paytda qayg`u va g`amlarni ketkazadigan foydali sabablardan biri, ishning etib boradigan nihoyasining yomon e`htimollarini qiyoslab, shu musibatni engillatishga harakat qilib, sabot bilan turishdir. Agar sgunday qilsa, imkoni boricha engillatishga harakat qilsin. Ushbu sabot va foydali haralat bilan bandaning qayg`u va g`amlari yo`qoladi. Va bu harakat banda uchun foydalarni keltirish va zararlarni daf qilishda amalga oshadi.
Banda xatar, kasallik, faqirlik va sevgan narsalarni yo`qotish sabablarini xotirjamlik va sabot bilan kutib olsin. Chunki, nafsni chiniqtirish musibatlarni engillashtirib, shiddatini so`ndiradi. Xususan, bu narsa, nafs o`zini imkoni boricha himoya qilish bilan chalg`itganida yaqqol namoyon bo`ladi. natijada, bandada chiniqish bilan musibatlarga e`tibor berishdan chalg`itadigan foydali harakat birlashadi va banda, Allohga suyanib va ishonib, musibatlarga qarshi bo`lgan kuchini yangilash uchun o`z nafsi bilan kurashadi.
Shubhasiz, bu ishlarning hozir va kelajakdagi savoblarga umidlantirish bilan quvonchni hosil qilishda katta foydalari bor. buning hayotda va tajribada ko`plab namunalari bor.
Fasl
11. Yurakning asab kasalliklari, balki, badanning barcha kasalliklari uchun e`ng katta davo - qalbning quvvatli bo`lishi, yomon fikrlar vujudga keltirayotgan vahima va xayollar bilan siqilmaslik va ta`sirlanmaslikdir. Chunki, xayol va vahimalarga berilgan insonning qalbi kasalliklar va boshqa narsalardan xavf qilish, g`azablanish, alamli sabablardan tashvishlanish, yomonlilarning hosil bo`lib, yaxshiliklarning yo`qolishi kabi ta`sirlar bilan ta`sirlanadi. Bu ta`sirlanish e`sa, insonni qayg`u, g`am, qalb va badan kasalliklari hamda odamlar ko`p zararlarini ko`rgan ruhiy hastaliklarga olib boradi.
Insonning qalbi Allohga suyanib, tavakkul qilib, vahima va yomon xayollarga berilmay, Allohga ishonib, Allohning fazlu karamidan umidvor bo`lsa, undan qayg`u va g`amlar, badan va qalbkasalliklari yo`qolib, qalb uchun quvvat, kenglik va ta`bir qilib bo`lmaydigan quvinch hosil bo`ladi
Kasalxonalar qancha-qancha buzg`unchi xayolot va vahima kasallari bilan to`lib-toshdi! Bu ishlar zaif odamlar u yoqda tursin, qancha-qancha kuchli odamlarning qalblariga ta`sir e`tdi va qancha-qancha odamlarning telba va aqlsiz bo`lishlariga olib keldi!
Alloh ofiyat bergan va qalbini kuchaytiradigan va bezovtaligini ketkazadigan foydali sabablarni hosil qilish uchun o`z nafsi bilan kurashishga muyassar bo`lgan odamgina baxtlidir.
Alloh ta`olo dedi: "Allohga tavakkul qilgan kishiga Alloh kifoya qilguvchidir" (Taloq: 3).
Ya`ni bandaning boshiga kelgan diniy va dunyoviy barcha narsalar uchun Alloh kifoyadir.
Allohga tavakkul qilgan kishining iymoni kuchli bo`lib, unga vahimalar ta`sir e`tmaydi va uni hodisalar bezovta qilmaydi. Chunki, bunday odam ta`sirlanish nafsning zaifligi, xo`rlik va asli bo`lmagan xatardan kelib chiqishini biladi. Shu bilan birga, u, Alloh ta`olo Alloh ta`ologa tavakkul qilgan kishilarga tom ma`noda kifoya qilishini biladi. Shuning uchun ham, Allohga ishonadi, Allohning va`dasi bilan xotirjam bo`ladi. Natijada, uning bezovtaligi va g`amlari yo`qoladi hamda qiyinchiligi engillikka, qayg`ulari quvonchga va xavflari xotirjamlikka aylanadi.
Alloh ta`olodan ofiyatni, bizlarga o`ziga tavakkul qilish bilan qalb quvvati va matonatini berishini so`raymiz. Chunki, u o`ziga tavakkul qilgan kishilarga barcha yaxshiliklarni berishni kafolatladi va ulardan barcha yomonliklarni daf qildi.
Fasl
12. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: "Mo`min (e`r) mo`mina (xotin)dan nafrat e`tmasin. Uning bir xulqini yoqtirmasa, boshqa xulqidan rozi bo`lar"- dedilar. Bu hadisning ikkita katta foydasi bor:
Birinchisi: xotin, qarindosh, do`st, hamkasb va orangizda bog`liqlik bo`lgan barcha kimsalar bilan muomala qilishga yo`llash hamda ularda ayb, nuqson va siz yoqtirmagan ishlar bo`lishi mumkin e`kanini bildirish. Agar siz ularda shu narsalardan birini topsangiz, u bilan siz uchun zarur bo`lgan yoki siz uchun lozim bo`lgan aloqa va muhabbatni saqlab qoladigan narsa o`rtasini taqqoslang hamda ulardagi yaxshilik hamda umumiy va xususiy yaxshiliklarni e`slang. Yomonliklardan ko`z yumish va yaxshiliklarni mulohaza qilish bilan do`stlik aloqalari davom e`tadi, siz e`sa rohat va farog`atda bo`lasiz.
Ikkinchisi: g`am va bezovtalikning yo`qolishi, soflikning qolishi, ikki taraf o`rtasida rohatning hosil bo`lishi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning e`slatgan narsalarini qilmagan, balki, buning aksini qilgan, natijada, yomonliklarni mulohaza qilib, yaxshiliklarni ko`ra olmagan kimsaning bezovta bo`lishi muqarrardir.Shuning uchunham, u o`zi bilan o`ziga bog`langan kishilar o`rtasidagi muhabbatni bulg`ashi, ikki taraf muhofaza e`tishi kerak bo`lgan huquqlarning ko`pini poymol e`tishi mumkin.
Oliyhimmat odamlarning ko`plari musibat va qiyinchilik paytlarida matonatli va xotirjam bo`ladilar. Biroq, arzimas va oddiy ishlar oldida bezovtalanadilar. Buning sababi e`sa, ular nafslarini k`lishga o`rgatib, kichik ishlar uchun sabotli bo`lishga o`rgatmadilar. Natijada, kichik ishlar ham ularning rohatlarini buzadi.
tadbirli odam nafsini katta va kichik ishlar uchun chiniqtirib, Alloh ta`olodan yordam so`rab, o`z nafsiga biron lahza ham tashlab qo`ymasligini so`raydi. Shundagina kichik ishlar katta ishlar kabi engil, banda e`sa xotirjam bo`ladi.
Fasl
13. Aqlli odam o`zining sog`lom hayoti - baxt va xotirjamlik hayoti e`kanini va bu o`ta qisqa bo`lib, uni g`am va qayg`u alamlar-bilan qisqartirishi mumkin e`masligini, chunki, bu, sog`lom hayotga zid bo`lishini, natijada, hayoti qayg`u-alamlar uchun maydonga aylanib qolishi mumkin e`kanini biladi.
Bu masalada yaxshi va yomon odamlar o`rtasida farq yo`qdir. Biroq, mo`minning bu sifatlarda hozir va kelajakda katta nasibalari bordir.
14. Bandaning boshiga yoqtirmagan ish kelsa, yoki kelishidan qorqsa, o`zidagi diniy va dunyoviy ne`matlar bilan shu ish o`rtasini taqqoslasin. Taqqoslash bilangina o`zidagi ne`matlarning k`oligi va boshiga kelgan ishning arzimas e`kani ma`lum bo`ladi.
Shuningdek, banda, kelishi mumkin bo`lgan zararning xavfi bilan, shu zarardan qutulishning ko`p e`htimollari o`rtasini taqqoslasin-da, zaif e`htimolni ko`p va kuchli e`htimol ustiga afzal qo`ymasin. Shundagina uning g`am va qayg`ulari yo`q bo`ladi va u o`zini etishi mumkin bo`lgan e`htimollarga qarshi chiniqtiradi. Agar etmasa, u e`htimollarni daf qilishga, etgan bo`lsa engillashtirish va ko`tarishga harakat qiladi.
15. Foydali ishlardan yana biri, odamlarning sizga bergan ozorlari, xususan, yomon so`zlari sizga e`mas, ularning o`zlariga zarar e`kanini, agar siz ularga e`tibor bersangiz va o`z hissiyotingizga e`ga bo`lishni ko`rsatmoqchi bo`lsangiz, sizga zarar berishini bilishingizdir.
16. Siz hayotingiz fikrlaringizga tobe` e`kanini biling. Agar fikrlaringiz din va dunyoda foyda keltiradigan bo`lsa, hayotingiz shirin va baxtli bo`ladi, aks holda, hayotingiz baxtiqaro bo`ladi.
17. Ichingizdagi g`amni ketkazadigan sabablardan biri, minnatdorchilikni Allohdanm boshqasidan umid qilmasligingizdir. Agar siz zimmangizda haqqi bo`lgan yoki bo`lmagan bandalarga yaxshilik qilgan bo`lsangiz, bu muomalangiz Alloh bilan bo`lgan muomaladir. Shuning uchun ham, o`zingiz yaxshilik qilgan kishidan minnatdorchilik kutmang. Holbuki, Alloh ta`olo o`zining xos bandalari haqida shunday deydi: "(Ular): "Biz sizlarga Allohning yuzi uchungina taom bermoqdamiz. Sizlardan biron bir mukofot yoki minnatdorchilik istamaymiz"- (dedilar)" (Inson: 9).
Bu ish rafiqa, farzandlar va aloqasi kuchli bo`lgan kishilar haqida yanada ta`kidlidir. Siz ulardan qachon yomonlikni daf qilishga nafsingizni chiniqtirsangiz, ularni ham, o`zingizni ham rohatlantirgan bo`lasiz.
Rohatlanish sabablaridan biri, fazilatli va boshqa amallarni o`zingizni bezovta qilmaydigan darajada qilishingizdir. Agar bu darajadan ortiqcha bo`lsa, qing`ir yo`ldan ketib, fazilatli ishlarni qilishda muvaffaqiyatsizlikka uchraysiz. Bu ham bir hikmatdir.
Sabablardan yana biri, boshingizga etgan yomon ishlarni shirin ishlar kabi qabul qilishingizdir. Bunda lazzatning sofligi ziyoda bo`lib, g`amlar yo`qoladi.
18. Foydali ishlarni maqsad qilib, ularni ro`yobga chiqarish uchun harakat qiling. Siz g`am va qayg`ularni keltiradigan sabablardan chalg`ish uchun zararli ishlarga boqmang! Rohatlanish va nafsni muhim ishlarga qaratish bilan yordam oling!
19. Foydali ishlardan yana biri, ishlarni o`z vaqtida bajarish va kelajak uchun qoldirmaslikdir. chunki, ishlar `oz vaqtida qilinmasa, qolgan ishlar uyumi boshingizda turgan bir paytda, kelgusi ishlar etib keladi-da, o`z og`irligini beradi. Agar ishlarni o`z vaqtida bajarsangiz, kelgusi ishlarga fikrlash va ishlash quvvati bilan bel bog`lab turasiz.
20. Foydali ishlarning ham e`ng muhimlaridan boshlang. Nafsingiz moyil bo`lgan ishlar bilan, rag`batingiz kuchli bo`lgan ishlar o`rtasini ayiring. Chunki, rag`batingiz bo`lmagan ishlardan tezda malol olib, bezasiz. Buning uchun sog`lom fikr va maslahat bilan yordam so`rang. Zero, maslahat qilgan afsus chekmaydi. Bajarmoqchi bo`lgan ishingizni to`la o`rganing. Agar unda manfaat bo`lib tirishsangiz, Allohga tavakkul qiling. Alloh tavakkul qiluvchilarni yaxshi ko`radi.
Barcha olamlar robbisi bo`lgan Allohga hamdlar bo`lsin. Alloh ta`olo payg`ambarimiz, uning oilasi va sahobalariga salavot va salomlar yo`llasin.
Friday, March 25, 2011
The Verdict on Testing People by their Views on Specific Individuals
The Verdict on Testing People by their Views on Specific Individuals
By Shaykh Zayd ibn haadee al Madkhalee
Question; Is it from the methodology of the salaf to test people by [way of asking them about specific] Individuals?
Answer; Yes, it is from the methodology of the salaf. If there is some discrepancy concerning a person he is to be tested by the people of the sunnah. "What do you say concerning so and so of ahlus-sunnah, being a person that he knows and is aware of.
So if he testifies to his rectitude and speaks well of him internally and externally then he is not of the people of deviance or innovation. And if he dispraises him or utilizes deceptive means and says for example "I have no knowledge of him" while he knows him and then continues to dodge the issue, it is known that he is not on the manhaj of the salaf ahlus-sunnah wal-jamaa'ah.
so testing the people by way of individuals is allowed there being no problem with that.
By Shaykh Zayd ibn haadee al Madkhalee
Question; Is it from the methodology of the salaf to test people by [way of asking them about specific] Individuals?
Answer; Yes, it is from the methodology of the salaf. If there is some discrepancy concerning a person he is to be tested by the people of the sunnah. "What do you say concerning so and so of ahlus-sunnah, being a person that he knows and is aware of.
So if he testifies to his rectitude and speaks well of him internally and externally then he is not of the people of deviance or innovation. And if he dispraises him or utilizes deceptive means and says for example "I have no knowledge of him" while he knows him and then continues to dodge the issue, it is known that he is not on the manhaj of the salaf ahlus-sunnah wal-jamaa'ah.
so testing the people by way of individuals is allowed there being no problem with that.
حكم امتحان الناس بالأشخاص
لشيخنا العلامة زيد بن هادي المدخلي
- حفظه الله -
س : أحسن الله إليكم يـقـول السائل : هــل مـن منهج السلف الصالـح امتحان الناس بالأشخاص ؟
تفريغ الإجابة:
نعم من منهج السلف الصالح ، إذا أشكل الأمر في شخص ما يُمتحن بأهل السنة ، ماذا تقول في فلان من أهل السنة وهو يعرفه ؟؟؟
فإن شهد له بالصلاح وزكاه باطناً وظاهراً فهو ليس من أهل الإنحرافات وليس من أهل البدع وإن ذمه أو تحيل قال لا علم لي به وهو يعرف ثم راوغ في ذلك عُرف بأنه ليس على منهج السلف أهل السنة والجماعة ، فالإمتحان بالأشخاص عند الحاجة إليه جائز لا حرج فيه
- حفظه الله -
س : أحسن الله إليكم يـقـول السائل : هــل مـن منهج السلف الصالـح امتحان الناس بالأشخاص ؟
تفريغ الإجابة:
نعم من منهج السلف الصالح ، إذا أشكل الأمر في شخص ما يُمتحن بأهل السنة ، ماذا تقول في فلان من أهل السنة وهو يعرفه ؟؟؟
فإن شهد له بالصلاح وزكاه باطناً وظاهراً فهو ليس من أهل الإنحرافات وليس من أهل البدع وإن ذمه أو تحيل قال لا علم لي به وهو يعرف ثم راوغ في ذلك عُرف بأنه ليس على منهج السلف أهل السنة والجماعة ، فالإمتحان بالأشخاص عند الحاجة إليه جائز لا حرج فيه
وَكَذٰلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعْضاً
تفسير تفسير القرآن الكريم/ ابن كثير (ت 774 هـ)
{ وَكَذٰلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعْضاً بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ }
قال سعيد عن قتادة في تفسيرها: إنما يولي الله الناس بأعمالهم، فالمؤمن وليُّ المؤمن أين كان وحيث كان، والكافر وليُّ الكافر أينما كان وحيثما كان، وليس الإيمان بالتمني، ولا بالتحلي، واختاره ابن جرير، وقال معمر عن قتادة في تفسير الآية: يولي الله بعض الظالمين بعضاً في النار، يتبع بعضهم بعضاً. وقال مالك بن دينار: قرأت في الزبور: إني أنتقم من المنافقين بالمنافقين، ثم أنتقم من المنافقين جميعاً، وذلك في كتاب الله قول الله تعالى: { وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّى بَعْضَ ٱلظَّـٰلِمِينَ بَعْضاً } وقال عبد الرحمن بن زيد بن أسلم في قوله: { وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّى بَعْضَ ٱلظَّـٰلِمِينَ بَعْضاً } قال: ظالمي الجن وظالمي الإنس، وقرأ:
{ وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ ٱلرَّحْمَـٰنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ }
[الزخرف: 36] قال: ونسلط ظلمة الجن على ظلمة الإنس، وقد روى الحافظ ابن عساكر في ترجمة عبد الباقي بن أحمد، من طريق سعيد بن عبد الجبار الكرابيسي، عن حماد بن سلمة، عن عاصم، عن ذر، عن ابن مسعود، مرفوعاً: " من أعان ظالماً، سلطه الله عليه " وهذا حديث غريب، وقال بعض الشعراء:وما مِنْ يَدٍ إِلاَّ يدُ اللّهِ فَوْقَها ولا ظالِمٍ إلا سَيُبْلى بظالِمِ
ومعنى الآية الكريمة: كما ولينا هؤلاء الخاسرين من الإنس تلك الطائفة التي أغوتهم من الجن، كذلك نفعل بالظالمين، نسلط بعضهم على بعض، ونهلك بعضهم ببعض، وننتقم من بعضهم ببعض؛ جزاء على ظلمهم وبغيهم.
{ وَكَذٰلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعْضاً بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ }
قال سعيد عن قتادة في تفسيرها: إنما يولي الله الناس بأعمالهم، فالمؤمن وليُّ المؤمن أين كان وحيث كان، والكافر وليُّ الكافر أينما كان وحيثما كان، وليس الإيمان بالتمني، ولا بالتحلي، واختاره ابن جرير، وقال معمر عن قتادة في تفسير الآية: يولي الله بعض الظالمين بعضاً في النار، يتبع بعضهم بعضاً. وقال مالك بن دينار: قرأت في الزبور: إني أنتقم من المنافقين بالمنافقين، ثم أنتقم من المنافقين جميعاً، وذلك في كتاب الله قول الله تعالى: { وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّى بَعْضَ ٱلظَّـٰلِمِينَ بَعْضاً } وقال عبد الرحمن بن زيد بن أسلم في قوله: { وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّى بَعْضَ ٱلظَّـٰلِمِينَ بَعْضاً } قال: ظالمي الجن وظالمي الإنس، وقرأ:
{ وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ ٱلرَّحْمَـٰنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ }
[الزخرف: 36] قال: ونسلط ظلمة الجن على ظلمة الإنس، وقد روى الحافظ ابن عساكر في ترجمة عبد الباقي بن أحمد، من طريق سعيد بن عبد الجبار الكرابيسي، عن حماد بن سلمة، عن عاصم، عن ذر، عن ابن مسعود، مرفوعاً: " من أعان ظالماً، سلطه الله عليه " وهذا حديث غريب، وقال بعض الشعراء:وما مِنْ يَدٍ إِلاَّ يدُ اللّهِ فَوْقَها ولا ظالِمٍ إلا سَيُبْلى بظالِمِ
ومعنى الآية الكريمة: كما ولينا هؤلاء الخاسرين من الإنس تلك الطائفة التي أغوتهم من الجن، كذلك نفعل بالظالمين، نسلط بعضهم على بعض، ونهلك بعضهم ببعض، وننتقم من بعضهم ببعض؛ جزاء على ظلمهم وبغيهم.
Thursday, March 24, 2011
Islam has been built upon five fundamental principles
Islam has been built upon five fundamental principles
Shaykh Hammaad ibn Muhammad al-Ansaaree
Reference: al-Majmoo’ - Volume 1, No.205, Page 509
Category: General
Islam has been built upon five fundamental principles:
1) Guarding & protecting the Deen.
2) The protection of all human life and it is for this reason that the requital punishment of a life for a life was Islamically legislated.
3) The Intellect and safeguarding it by flogging the perpetrator who drinks alcoholic beverages, as it consequently diminishes the faculty of reasoning, comprehension and judgement.
4) Safeguarding one’s wealth [and upholding the right of ownership], and it is for this reason that the chopping off of the hands has been Islamically legislated for crime of theft so that it may be not be committed.
5) Respecting the honour and dignity of individuals. Lashing the slanderer for wrongful accusations or for slandering a chaste person [of illicit sexual intercourse] was therefore Islamically legislated so that it can be used as a safeguard against such actions.
Translator: Zulfiker Ibrahim al-Memoni al-Athari
Shaykh Hammaad ibn Muhammad al-Ansaaree
Reference: al-Majmoo’ - Volume 1, No.205, Page 509
Category: General
Islam has been built upon five fundamental principles:
1) Guarding & protecting the Deen.
2) The protection of all human life and it is for this reason that the requital punishment of a life for a life was Islamically legislated.
3) The Intellect and safeguarding it by flogging the perpetrator who drinks alcoholic beverages, as it consequently diminishes the faculty of reasoning, comprehension and judgement.
4) Safeguarding one’s wealth [and upholding the right of ownership], and it is for this reason that the chopping off of the hands has been Islamically legislated for crime of theft so that it may be not be committed.
5) Respecting the honour and dignity of individuals. Lashing the slanderer for wrongful accusations or for slandering a chaste person [of illicit sexual intercourse] was therefore Islamically legislated so that it can be used as a safeguard against such actions.
Translator: Zulfiker Ibrahim al-Memoni al-Athari
There is no believing servant except that he has a sin which he commits from time to time
From Ibn 'Abbaas (radiyallaahu 'anhumaa) who said that Allaah's Messenger (salallaahu 'alaihi wa'sallam) said: There is no believing servant except that he has a sin which he commits from time to time, or a sin in which he persists in and does not abandon until he leaves this world. Indeed the Believer was created as one who is frequently tried and tested, who often repents (then) forgets. When he is admonished he accepts the admonition. Reported by at-Tabaraanee in al-Mu'jamul Kabeer (no. 11,810) its chain of narration is hasan.
إيّاكم والفتنة، فلا تهموا بها
قال معاوية بن أبي سفيان رضي الله عنهما: ((إيّاكم والفتنة، فلا تهموا بها، فإنّها تُفسدُ المعيشة وتُكدّرُ النّعمة وتورثُ الاستئصال)) ذكره الذهبيُّ في ((السّير 3/148)).
والفتنة في هذا الأثر العظيم لهذا الصحابي الجليل -خال المؤمنين- رضي الله عنه هي الخروجُ على الحُكّام ومُنابذتهم السيف. فإنّها -والله- سببٌ في إفساد معيشة الخلائق حكّاماً ومحكومين بقطع السُبُل وتعطّل المصالح وإزهاق الأنفس. وسببٌ في تكدّر النّعمة على الغنيّ والفقير سواء بسواء. فإنّ نعمة الأمن إذا زالت زالت معها حلاوة باقي النّعم. وسببٌ في استئصال النّاس بالقتل والاختطاف والاغتيال.
فانظر يا هداك الله لهذه النّصيحة الجليلة من هذا الصحابي الجليل -تلميذ رسول الله صلى الله عليه وسلّم- وانظر كيف قال: ((فلا تهموا بها)) أي: لا تفكّروا فيها فضلا عن أن تسعَوا إلها وتُشعلوا فتيلها وتُضرموا نارها بالقول أو بالفعل.
والفتنة في هذا الأثر العظيم لهذا الصحابي الجليل -خال المؤمنين- رضي الله عنه هي الخروجُ على الحُكّام ومُنابذتهم السيف. فإنّها -والله- سببٌ في إفساد معيشة الخلائق حكّاماً ومحكومين بقطع السُبُل وتعطّل المصالح وإزهاق الأنفس. وسببٌ في تكدّر النّعمة على الغنيّ والفقير سواء بسواء. فإنّ نعمة الأمن إذا زالت زالت معها حلاوة باقي النّعم. وسببٌ في استئصال النّاس بالقتل والاختطاف والاغتيال.
فانظر يا هداك الله لهذه النّصيحة الجليلة من هذا الصحابي الجليل -تلميذ رسول الله صلى الله عليه وسلّم- وانظر كيف قال: ((فلا تهموا بها)) أي: لا تفكّروا فيها فضلا عن أن تسعَوا إلها وتُشعلوا فتيلها وتُضرموا نارها بالقول أو بالفعل.
صاحب السنّة لا ينتصر للأشخاص وإنّما ينتصرُ للحقّ
قيل لأبي بكر بن عيّاش رحمه الله تعالى: يا أبا بكر، من السُنّيُّ ؟ فقال: ((الذي إذا ذُكرت عندهُ الأهواءُ لم يغضب لشيء منها)) أوردهُ ابن تيمية في ((الاستقامة 1/144)).
ومعنى هذا الأثر العظيم أنّ صاحب السنّة لا ينتصر للأشخاص وإنّما ينتصرُ للحقّ. فإذا ذُكرت عندهُ البدعةُ وذُكرَ أهلُها بما يستحقّون لم يغضب لشيء من ذلك، فلا يقول: كيف يُقالُ هذا في فلان وقد فعل وفعل ... وأخذ يعتذرُ لهُ.
فمن فعل هذا لا يكونُ سنّياً ولا كرامة، وصاحبُ هذا الفعل يكونُ طالباً للرجال لا طالباً للحقّ.
ومعنى هذا الأثر العظيم أنّ صاحب السنّة لا ينتصر للأشخاص وإنّما ينتصرُ للحقّ. فإذا ذُكرت عندهُ البدعةُ وذُكرَ أهلُها بما يستحقّون لم يغضب لشيء من ذلك، فلا يقول: كيف يُقالُ هذا في فلان وقد فعل وفعل ... وأخذ يعتذرُ لهُ.
فمن فعل هذا لا يكونُ سنّياً ولا كرامة، وصاحبُ هذا الفعل يكونُ طالباً للرجال لا طالباً للحقّ.
Tuesday, March 15, 2011
فتاوى في العقيدة والمنهج (الحلقة الثالثة) للشيخ ربيع المدخلي
السؤال الأول : ما هي الطريقة المثلى في نظركم لدراسة كتبِ العقيدة والأخذ منها، وما هي النصائح التي توجِّهونها لطلاب العلم المبتدئين ؟
الجواب:
بسم الله الرحمن الرحيم
الطريقةُ المثلى لدراسة كتب العقيدة وغيرها؛ أول عمل أقوم به : حفظُ الكتاب الذي يُوَجّهُنا إليه العَالِم الذي نُريد أن نَتَلَقَّى عنه العلم، فإذا وجَّهك إلى (الأصول الثلاثة) فاحفظها، أو (كشف الشبهات)، الحفظ له قيمة ويساعدك على الفهم ويساعدك على مواجهةِ المشاكل في العقيدة، فأوَّل خَطوة تعملها حفظُ هذا الكتاب في توحيد العبادة إمّا (كتاب التوحيد) تبدأ به، وإما (الأصول الثلاثة) وإمّا (كشف الشبهات) على حسب ما يراه العَالِمُ الذي تريد أن تتلمذ عليه، ما تَدرُس على نفسك، وإنما تَجثُو برُكَبِك متواضعًا لله تبارك وتعالى، فإنّ الملائكةَ تَضَعُ أجنحتها لطالبِ العلم رضًى بما يصنع، فكيف أنت لا تخفض جناحك أمام العَالِم وتَجثُو بين يديه تأدُّبًا لتأخذ منه، نحن ليس عندنا تقديسٌ للأشخاص والغلوُّ والإطراءُ فيه، ولكن عندنا الأدب، وعندنا الاحترام، ومعرفة قدر علماء السُّنة خاصة، فإنّ علماءَ البدع ليسُوا بعلماء، العلماءُ هم العلماء بكتاب الله وعلماء التوحيد وعلماء السُّنّة، ولو لم يكن عندهم ثرثرة وطنطنة وشنشنة، كما يفعلها غيرُهم، فتجلسُ عند هذا العَالِم وتتعلم منه .
الطريقةُ المثلى أنك تتلمذ على عالم، فإنّه يُقَرِّبُ لك البعيد، ويعطيك خلاصةَ خِبْرَاتِه الطويلة، وتحصل منه في الجلسة الواحدة على ما قد لا تحصل عليه طولَ حياتك، أو لا تحصل عليه إلاّ بعد سنين، هذه الطريقةُ المثلى، - في نظري - تقوم على اختيار كتاب ثمّ تتعلّم منه، تتعلم منه كما هو شأن السَّلف الصالح؛ فإنّهم كانوا لا يَتَلَقَّوْنَ العلمَ إلاّ على العلماء، فإذا لم يتلق العلمَ والقرآن على العلماء سَمَّوْهُ صُحُفِي أو مُصْحَفي؛ الذي يقرأُ القرآن على غير الشُيُوخ يُسَّمَى: مُصْحَفي، والذي لا يقرأ الحديثَ والفقهَ وغيرَه على العلماء يقال له صُحُفِي؛ لأنّه يتعلم من الصحف، لا يتعلمُ من العلماء، فالعلماء أنت إذا جالستهم تتعلم منهم أولاً الأخلاق والأدب، وقد كان مالِكٌ يرحلُ إليه الناس من أنحاء الدنيا، وممن رَحلَ إليه يحي بنُ يحي النيسابوري، الإمامُ العظيم الذي قال فيه الإمامُ أحمد ـ رحمه الله ـ ما رأى مثله, هذا الإمام قرأ (الموطأ) على مالك، ثمّ لما أنهاه جلس، لاحظَ مالك جلوسَه، لماذا هذا جالس ؟! صبر صبر ثم بعد مدة سأله قال: لماذا أنت جالس ؟ قال: أتعلَّمُ من أخلاقك، أتعلَّمُ من أخلاقك، - ومع الأسف- ترى كثيرًا من الناس يَأْنَفُ من الحضور عند أهل العلم والأخذِ عنهم، ويَأْنَفُ من الجلوس بين يدي العلماء، هذا والله أعلم سببه الغُرور ورداءة الخُلُق ! لهذا تجد هؤلاء عندهم من الغُرور ومن الجهل والغطرسة والاعتزال ومن رداءة الأخلاق، ما لا تجده عند غيرهم !
فإذا انطوى الإنسانُ على نفسه، ولا يُعَلِّمُهُ مُعلِّم، يُعَلِّم نفسَه، هذا دليلٌ على مرض! فالطريقةُ المثلى أن تأخذ العلمَ من أفواهِ العلماء، وهم يُوجهونك إلى الكتاب الذي يلائم ذكاءَك وما عندك من القُدُرَات، هو يَعرف لأنه جَرّب .
هذه هي الطريقة المثلى وأُحيلُكم إلى الكتب التي ذَكرتُها لكم في هذه الكلمة.
السؤال الثاني : أحسن الله إليكم وجزاكم الله خيرا ,يقول السائل : هل الناس الذين يقعون في الشرك الأكبر في بعض بلاد الإسلام يُعذَرون بالجهل أم أنّ الحجّة قد قامت عليهم لانتشار الكتب والشرائط العلمية والمجالس العلمية في الفضائيات التي تبين التوحيد للناس ؟
الجواب : من عَرَفْتَ أنه فَهِم وقامت عليه الحجة فلك أن تكفِّره ,وكثير من الناس لا يفهمون ! وكثير من الناس لا يسمعون ! خاصة الأعاجم ,وكثير من العرب الآن في مستوى العجم ! يقرأ القرآن ويسمع الحديث لكن لا يفهمه ,فلابدّ من الصبر وعدم التعجل في الحكم على الناس .وقد أجبت على هذا السؤال قبل أن تسأل وسقت الآيات الدالة على أنه لابدّ من أن يفهم الضال ويفهم منك الحجج ,قد يكون عنده كفر وعنده ضلال فلا تتعجل في تكفيره حتى تقيم عليه الحجة وقد ذكرنا لكم مذهب أحمد وابن تيمية وذكرنا لكم الأدلة.
الجواب:
بسم الله الرحمن الرحيم
الطريقةُ المثلى لدراسة كتب العقيدة وغيرها؛ أول عمل أقوم به : حفظُ الكتاب الذي يُوَجّهُنا إليه العَالِم الذي نُريد أن نَتَلَقَّى عنه العلم، فإذا وجَّهك إلى (الأصول الثلاثة) فاحفظها، أو (كشف الشبهات)، الحفظ له قيمة ويساعدك على الفهم ويساعدك على مواجهةِ المشاكل في العقيدة، فأوَّل خَطوة تعملها حفظُ هذا الكتاب في توحيد العبادة إمّا (كتاب التوحيد) تبدأ به، وإما (الأصول الثلاثة) وإمّا (كشف الشبهات) على حسب ما يراه العَالِمُ الذي تريد أن تتلمذ عليه، ما تَدرُس على نفسك، وإنما تَجثُو برُكَبِك متواضعًا لله تبارك وتعالى، فإنّ الملائكةَ تَضَعُ أجنحتها لطالبِ العلم رضًى بما يصنع، فكيف أنت لا تخفض جناحك أمام العَالِم وتَجثُو بين يديه تأدُّبًا لتأخذ منه، نحن ليس عندنا تقديسٌ للأشخاص والغلوُّ والإطراءُ فيه، ولكن عندنا الأدب، وعندنا الاحترام، ومعرفة قدر علماء السُّنة خاصة، فإنّ علماءَ البدع ليسُوا بعلماء، العلماءُ هم العلماء بكتاب الله وعلماء التوحيد وعلماء السُّنّة، ولو لم يكن عندهم ثرثرة وطنطنة وشنشنة، كما يفعلها غيرُهم، فتجلسُ عند هذا العَالِم وتتعلم منه .
الطريقةُ المثلى أنك تتلمذ على عالم، فإنّه يُقَرِّبُ لك البعيد، ويعطيك خلاصةَ خِبْرَاتِه الطويلة، وتحصل منه في الجلسة الواحدة على ما قد لا تحصل عليه طولَ حياتك، أو لا تحصل عليه إلاّ بعد سنين، هذه الطريقةُ المثلى، - في نظري - تقوم على اختيار كتاب ثمّ تتعلّم منه، تتعلم منه كما هو شأن السَّلف الصالح؛ فإنّهم كانوا لا يَتَلَقَّوْنَ العلمَ إلاّ على العلماء، فإذا لم يتلق العلمَ والقرآن على العلماء سَمَّوْهُ صُحُفِي أو مُصْحَفي؛ الذي يقرأُ القرآن على غير الشُيُوخ يُسَّمَى: مُصْحَفي، والذي لا يقرأ الحديثَ والفقهَ وغيرَه على العلماء يقال له صُحُفِي؛ لأنّه يتعلم من الصحف، لا يتعلمُ من العلماء، فالعلماء أنت إذا جالستهم تتعلم منهم أولاً الأخلاق والأدب، وقد كان مالِكٌ يرحلُ إليه الناس من أنحاء الدنيا، وممن رَحلَ إليه يحي بنُ يحي النيسابوري، الإمامُ العظيم الذي قال فيه الإمامُ أحمد ـ رحمه الله ـ ما رأى مثله, هذا الإمام قرأ (الموطأ) على مالك، ثمّ لما أنهاه جلس، لاحظَ مالك جلوسَه، لماذا هذا جالس ؟! صبر صبر ثم بعد مدة سأله قال: لماذا أنت جالس ؟ قال: أتعلَّمُ من أخلاقك، أتعلَّمُ من أخلاقك، - ومع الأسف- ترى كثيرًا من الناس يَأْنَفُ من الحضور عند أهل العلم والأخذِ عنهم، ويَأْنَفُ من الجلوس بين يدي العلماء، هذا والله أعلم سببه الغُرور ورداءة الخُلُق ! لهذا تجد هؤلاء عندهم من الغُرور ومن الجهل والغطرسة والاعتزال ومن رداءة الأخلاق، ما لا تجده عند غيرهم !
فإذا انطوى الإنسانُ على نفسه، ولا يُعَلِّمُهُ مُعلِّم، يُعَلِّم نفسَه، هذا دليلٌ على مرض! فالطريقةُ المثلى أن تأخذ العلمَ من أفواهِ العلماء، وهم يُوجهونك إلى الكتاب الذي يلائم ذكاءَك وما عندك من القُدُرَات، هو يَعرف لأنه جَرّب .
هذه هي الطريقة المثلى وأُحيلُكم إلى الكتب التي ذَكرتُها لكم في هذه الكلمة.
السؤال الثاني : أحسن الله إليكم وجزاكم الله خيرا ,يقول السائل : هل الناس الذين يقعون في الشرك الأكبر في بعض بلاد الإسلام يُعذَرون بالجهل أم أنّ الحجّة قد قامت عليهم لانتشار الكتب والشرائط العلمية والمجالس العلمية في الفضائيات التي تبين التوحيد للناس ؟
الجواب : من عَرَفْتَ أنه فَهِم وقامت عليه الحجة فلك أن تكفِّره ,وكثير من الناس لا يفهمون ! وكثير من الناس لا يسمعون ! خاصة الأعاجم ,وكثير من العرب الآن في مستوى العجم ! يقرأ القرآن ويسمع الحديث لكن لا يفهمه ,فلابدّ من الصبر وعدم التعجل في الحكم على الناس .وقد أجبت على هذا السؤال قبل أن تسأل وسقت الآيات الدالة على أنه لابدّ من أن يفهم الضال ويفهم منك الحجج ,قد يكون عنده كفر وعنده ضلال فلا تتعجل في تكفيره حتى تقيم عليه الحجة وقد ذكرنا لكم مذهب أحمد وابن تيمية وذكرنا لكم الأدلة.
في طرق تنصيب ولي الأمر - للشيخ الفاضل محمد علي فركوس
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله ، و الصلاة و السلام على رسول الله، و على آله و صحبه و من والاه؛ أما بعد:
فهذا الجواب الثاني لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس -حفظه الله تعالى-
ضمن سلسلة الأجوبة العلمية عن أسئلة منتديات التّصفية و التّربية السّلفية، التي تفضل فضيلته بالإجابة عنها أعزّه الله في الدارين و جزاه عنا خير الجزاء
http://www.sahab.net/forums/index.php?showtopic=119489
الحمد لله ، و الصلاة و السلام على رسول الله، و على آله و صحبه و من والاه؛ أما بعد:
فهذا الجواب الثاني لفضيلة الشيخ أبي عبد المعز محمد علي فركوس -حفظه الله تعالى-
ضمن سلسلة الأجوبة العلمية عن أسئلة منتديات التّصفية و التّربية السّلفية، التي تفضل فضيلته بالإجابة عنها أعزّه الله في الدارين و جزاه عنا خير الجزاء
http://www.sahab.net/forums/index.php?showtopic=119489
Tuesday, March 8, 2011
عبرة من التاريخ
ومع ظهور شؤم الخروج على الأئمة إلا أن الشيطان لا يزال يزين لكثير من المتحمسين للدين إثارة الفتن والقلاقل غيرة على محارم الله وشرعه فيما يزعمون.
فأين التسليم والانقياد الذي يقف بصاحبه عند حكم الله ورسوله صلى الله عليه وسلم؟
وأين العقول التي تتعظ وتعتبر بما جرى لمن قبلها فلا تسلك طريق الهلكة الذي سلكوا حتى لا يكونوا عظة وعبرة لمن بعدهم؟.
من المستفيد إذا قامت سوق الفوضى في بلاد المسلمين، واختلفت كلمتهم، وتنافرت قلوبهم، وسالت دماؤهم بأيديهم؟ ، وانشغلوا بالفتن عن الإصلاح، وعن الدعوة إلى الله ، وعن الجهاد في سبيله، وعن الأخذ بأسباب العزة والرفعة والرقي؟.
إن المستفيد هم أعداء الله من الكفار والمشركين كما حصل في الأندلس نفسها التي شهدت فتنة الربض ومحنتها، وذلك بعد قرون؛ يوم صار بأس المسلمين بينهم شديداً فاهتبل العدو الفرصة فانقض عليهم فقتلهم، وشردهم، وسلبهم أرضهم (وما ربك بظلام للعبيد)
فأين التسليم والانقياد الذي يقف بصاحبه عند حكم الله ورسوله صلى الله عليه وسلم؟
وأين العقول التي تتعظ وتعتبر بما جرى لمن قبلها فلا تسلك طريق الهلكة الذي سلكوا حتى لا يكونوا عظة وعبرة لمن بعدهم؟.
من المستفيد إذا قامت سوق الفوضى في بلاد المسلمين، واختلفت كلمتهم، وتنافرت قلوبهم، وسالت دماؤهم بأيديهم؟ ، وانشغلوا بالفتن عن الإصلاح، وعن الدعوة إلى الله ، وعن الجهاد في سبيله، وعن الأخذ بأسباب العزة والرفعة والرقي؟.
إن المستفيد هم أعداء الله من الكفار والمشركين كما حصل في الأندلس نفسها التي شهدت فتنة الربض ومحنتها، وذلك بعد قرون؛ يوم صار بأس المسلمين بينهم شديداً فاهتبل العدو الفرصة فانقض عليهم فقتلهم، وشردهم، وسلبهم أرضهم (وما ربك بظلام للعبيد)
Wednesday, March 2, 2011
أهل البدع الموافقون لأهل الإسلام ولكنهم مخالفون في بعض الأصول أقسام
قال ابن القيم رحمه الله في الطرق الحكمية (ص255 ): ((فأما أهل البدع الموافقون لأهل الإسلام ولكنهم مخالفون في بعض الأصول كالرافضة والقدرية والجهمية وغلاة المرجئة ونحوهم فهؤلاء أقسام:
أحدها : الجاهل المقلد الذي لا بصيرة له فهذا لا يكفر ولا يفسق ولا ترد شهادته إذا لم يكن قادرا على تعلم الهدى وحكمه حكم "المستضعفين من الرجال والنساء والولدان الذين لا يستطيعون حيلة ولا يهتدون سبيلا فأولئك عسى الله أن يعفو عنهم وكان الله عفوا غفورا ".
القسم الثاني: المتمكن من السؤال وطلب الهداية ومعرفة الحق ولكن يترك ذلك اشتغالا بدنياه ورياسته ولذته ومعاشه وغير ذلك فهذا مفرط مستحق للوعيد آثم بترك ما وجب عليه من تقوى الله بحسب استطاعته، فهذا حكمه حكم أمثاله من تاركي بعض الواجبات فإن غلب ما فيه من البدعة والهوى على ما فيه من السنة والهدى ردت شهادته وإن غلب ما فيه من السنة والهدى قبلت شهادته).
القسم الثالث : أن يسأل ويطلب ويتبين له الهدى ويتركه تقليدا وتعصبا أو بغضا أو معاداة لأصحابه فهذا أقل درجاته أن يكون فاسقا وتكفيره محل اجتهاد وتفصيل )).
أحدها : الجاهل المقلد الذي لا بصيرة له فهذا لا يكفر ولا يفسق ولا ترد شهادته إذا لم يكن قادرا على تعلم الهدى وحكمه حكم "المستضعفين من الرجال والنساء والولدان الذين لا يستطيعون حيلة ولا يهتدون سبيلا فأولئك عسى الله أن يعفو عنهم وكان الله عفوا غفورا ".
القسم الثاني: المتمكن من السؤال وطلب الهداية ومعرفة الحق ولكن يترك ذلك اشتغالا بدنياه ورياسته ولذته ومعاشه وغير ذلك فهذا مفرط مستحق للوعيد آثم بترك ما وجب عليه من تقوى الله بحسب استطاعته، فهذا حكمه حكم أمثاله من تاركي بعض الواجبات فإن غلب ما فيه من البدعة والهوى على ما فيه من السنة والهدى ردت شهادته وإن غلب ما فيه من السنة والهدى قبلت شهادته).
القسم الثالث : أن يسأل ويطلب ويتبين له الهدى ويتركه تقليدا وتعصبا أو بغضا أو معاداة لأصحابه فهذا أقل درجاته أن يكون فاسقا وتكفيره محل اجتهاد وتفصيل )).
Subscribe to:
Posts (Atom)